یکهزار و چهارصد ترانه محلی

یکهزار و چهارصد ترانه محلی

گردآوری: صادق همایونی
خطاط: حمید دیرین
تنظیم نت: محمدجواد بهروزی
ناشر: علی داد آئین
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 320
اندازه کتاب: جیبی سلفون - سال انتشار: 1348 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب 

همراه با نت موسیقی تنظیم شده برای اشعار ؛ شا‌مل‌ترانه ها‌ی محلی فارس

مطالعه کتاب های فرهنگ عامه و متون و مجموعه هایی که در آنها آداب و رسوم و عقاید و جشن ها و ترانه ها و متل ها و قصه ها و افسانه های عامیانه و محلی جمع آوری شده اند، همیشه برای من خاطره انگیز بوده است و دلنشین و یادآور لحظات فراموش نشدنی دوران کودکی و نوجوانی ؛ دورانی که دغدغه ها و نگرانی های زندگی روزمره و ترس و تشویش از آینده هنوز روح و جان آدمی را در برنگرفته بود و آنچه در دامن مادر و کنار پدر و آغوش مادر بزرگ و پدر بزرگ و دایه و دایی، در گوش جانت زمزمه می شد، چنان در ذهن و خاطره ا ت نقش می بست که بعد از گذشت چند دهه، انگار که همین دیروز بوده است که این نواهای آشنا را شنیده یی.

بی گمان سادگی موسیقایی و پیوند تنگاتنگ این ترانه ها با طبیعت، باعث می شود که این گونه متون خود به خود در خاطره ها نقش بندند و سینه به سینه و نسل به نسل به حیات جاودانه خود ادامه دهند. اصولااز ویژگی های این نوع از ادبیات - خاصه ترانه های محلی و عامیانه - سادگی و بی آلایشی آنها است و لطافت و زیبایی طبیعی شان و نیز مهارت و توانمندی ذاتی سرایندگان گمنام شان در بیان احساسات و عواطف عامه مردم با زبانی دلنشین. ترانه های محلی غالبا قالبی ساده دارند و از ترکیبات زبانی پیچیده و مجازهای غریب و انتزاعی بی بهره اند و بی نیاز.

این سخن که عاطفی ترین نمودهای ذوقی فرهنگ عامه، ترانه های محلی است که آینه تمام نمای اندیشه ها و احساسات شفاف و پاک مردم عامی است، بی گمان جان کلام این مبحث است. رمز و راز پایداری و گستردگی این بخش از فرهنگ مردم را نیز در مجموعه این خصوصیات باید جست وجوی کرد. اما جست وجوگری در این پهنه از ادبیات، سوای عرصه های دیگر است. وقتی پژوهشگری در زمینه یی از ادبیات به مطالعه و تحقیق می پردازد، به نسبت گستره کار و موضوع مورد بررسی، پس از چند ماه یا حداکثر چند سال به نتیجه یی در خور عرضه می رسد.

ولی پژوهشگری که پا به عرصه جست وجو و کاوش در فرهنگ عامه می گذارد – آن هم تنها در بخشی از این گستره و تنها در محدوده منطقه جغرافیایی خاصی - راهی را در پیش رو دارد که نه آغازش پیداست و نه انجامش. هر خانه و قهوه خانه یی، هر سرا و کلبه یی، هر کوی و برزنی، هر چادر و کپری و هر شهر و شهرک و دهکده و روستایی را باید جست وجو کند و پای صحبت پیر و جوان و زن و مرد و کوچک و بزرگ بنشیند تا تا ترانه یی را با زبان محلی بشنود و به قصه و افسانه یی گوش دهد و چیستانی را به خاطر بسپارد و رسم و رسومی را از نزدیک ببیند و در مراسم عقد و عروسی و عیش و عزایی شرکت کند و طرز پختن غذایی محلی یا نام و نشان دارویی خانگی را در گوشه دفتری یادداشت کند.

تازه، بعد که دو خانه بالاتر به سراغ قصه گوی پیر دیگری می رود یا چند فرسنگ دورتر به روستایی دیگر می رسد، روایتی دیگر از این همه می شنود و می بیند. از این رو برای گام نهادن در این عرصه، صرفا داشتن تحصیلات دانشگاهی و دانش گسترده در زمینه مورد بررسی، کافی نیست: بلکه عشق می طلبد و شیفتگی. کاری نیست که بعد از سه، چهار سال نتیجه دهد. گاه دو، سه دهه لازم است تا مواد خام کار میدانی و تحقیقی مورد نظر گرد آید و فراهم شود.

صادق همایونی یکی از این شیفتگان بود. همایونی را آشنایان و علاقه مندان به فرهنگ و ادبیات عامه مردم ایران به خوبی می شناسند و با تحقیقات ارزشمندی که در این زمینه به انجام رسانده است، آشنایند. او از محققان و مولفان صاحب نام و از همنسلان و همراهان جلال آل ا حمد و سید ابوالقاسم انجوی شیرازی و در شمار پژوهشگران پردانش و کوشش فرهنگ عامه، به ویژه فرهنگ و ادبیات عامه خطه پهناور فارس بود.

لالا، لالا، گل صدپر
بخواب ای نازنین دلبر
لالا، لالا، گل نرگس
بلابر تو نیات هرگز
لالا، لالا، شکر بارت
خدا باشه نگهدارت
لالا، لالا، گل سوسن
سرت بذار لبت بوسم
لبت بوسم که بو داره
که با گل گفت وگو داره
لالا، لالا، گل زردم
نبینم داغ فرزندم
خداوندا تو ستاری
همه خوابند تو بیداری
به حق خواب و بیداری
عزیزم را نگهداری

فهرست

شیرازی
جهرمی‌
اصطهبا‌نا‌تی‌
دارابی‌
فسا‌ئی‌
فیروزآبا‌دی
کا‌زرونی‌
سروستا‌نی‌