یک زندگی ؛ خاطرات و دیدگاه های استاد پرویز شهریاری

یک زندگی 

به کوشش: امیر حاجی صادقی
ناشر: کوچک
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 220
اندازه کتاب: رقعی لب برگشته - سال انتشار: 1382 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مصور

خاطرات و دیدگاه های استاد پرویز شهریاری

کتاب حاضر شامل خاطرات و دیدگاه های استاد "پرویز شهریاری" است که در قالب گفت و گو تدوین شده است. "استاد پرویز شهریاری مولف و مترجم بیش از 200 عنوان کتاب در زمینه های ریاضیات، ادبیات، فلسفه و تاریخ، دوم آذر ماه 1305 در کرمان به دنیا آمد و موفق شد از دانشسرای عالی و نیز دانشکده علوم دانشگاه تهران لیسانس دریافت کند. به فعالیت های سیاسی نیز علاقه مند شد. نخستین کتابش را با نام مزدک و مزدکیان در سال 1327 منتشر کرد.

استاد پرویز شهریاری از چهره های شناخته شده ای است که در عرصه علم و ادبیات از وی به عنوان معلمی دلسوز، پژوهشگری نستوه و ژرف نگر و دگراندیشی آگاه به مسائل اجتماعی یاد می کنند. وی در سال 1305 در محله دولت خانه (که یکی از فقیرترین محله های کرمان بود) چشم به جهان گشود.

پدرش دهقان زاده ای بود که روی زمین های اربابی به کارگری می پرداخت. پرویز خردسال تا خود را یافت، با فقر و نداری دست و پنجه نرم کرد. پدر که در طول دوران حیات خود با ظلم و ستم ارباب-رعیتی آشنا بود، سرانجام تاب بیدادگری های ارباب را نیاورد و در برخوردی با ارباب از کار بیکار شد. مسئولیت خانواده و تامین هزینه های زندگی، وی را به کارخانه ریسندگی کشاند. هوای پر گردوخاک و مسموم کارخانه، با جسم و روح پدر سازگار نشد و سرانجام در چهل و شش سالگی و در عین تنگدستی درگذشت. با از دست دادن پدر، مسئولیت اداره خانواده بر عهده مادرش، گلستان شهریاری افتاد. گلستان از این تاریخ هم پدر بود و هم مادر...

شهریاری ، روشنفکری آزاده و عاشقی در خدمت به مردم است. سر آن ندارم که همه ویژگی های نیک او از جمله اندیشه های مترقی و ارزشمندش ، محبت و ادب فراوانش ، استواری در عمل و کلامش را در این جا بازگو کنم ، چون نه شهریاری پذیرای تعریف و ستایش است و نه قلم من یاری آن دارد که همه خصایل نیکوی او به تحریر درآورد.

در تهران در سال ۱۳۳۲ در رشتهٔ ریاضی در دانشکدهٔ علوم دانشگاه تهران و دانش‌سرای عالی (دانشگاه تربیت معلم تهران کنونی) فارغ‌التحصیل شد. یک سال در شیراز معلم بود. در ۱۳۳۳ بعد به تهران آمد. آن روزها در دبیرستان اندیشه و دبیرستان‌های مربوط به گروه فرهنگی خوارزمی درس می‌داد. در دانشکدهٔ فنی دانشگاه تهران، در کلاس‌های روزانه و شبانهٔ دانشگاه تربیت معلم و در اراک در مدرسهٔ عالی علوم اراک هم مشغول بود.

شهریاری در دوران پرالتهاب سیاسی دههٔ ۲۰ به مبارزهٔ سیاسی روی آورد و در جریان چپ و مارکسیستی به فعالیت می‌پرداخت. در ۱۳۲۴ در نوزده‌سالگی به عضویت حزب توده ایران پذیرفته شد.پس از ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ و سوءقصد به جان محمدرضا پهلوی موجی از دستگیری آغاز شد و در فروردین ۱۳۲۸ شهریاری که عضو حوزه‌یی به مسئولیت احسان طبری بود برای اولین بار بازداشت شد و به زندان افتاد و پس از آن بارها به زندان افتاد. زبان روسی را در زندان فرا گرفت و دست به تألیف و ترجمه زد. تاریخ حساب تانون را در زندان ترجمه کرد.با تأسیس دبیرستان‌های «خوارزمی (۱۳۳۹)»، «مرجان (۱۳۴۰)» و «مدرسه عالی اراک (۱۳۳۵)» سعی کرد محیطی مناسب برای رشد جوانان مملکت ایجاد کند.

با تالیف کتاب‌های ریاضی در فاصله ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۲ و هم‌زمان با آن تالیف و ترجمه صدها کتاب، در تاریخ و آموزش ریاضیات توانست نقش مهمی در پرورش فکری دانش آموزان و دانشجویان ایفا کند.نشریهٔ «سخن علمی» از سال ۱۳۴۱ منتشر شد و پرویز شهریاری سردبیر این نشریه بود. دربارهٔ این نشریه و سرنوشت آن استاد پرویز شهریاری می‌نویسد:

«این نشریه هشت سال پیاپی منتشر شد: در سال اول ۶ شماره و در ۷سال بعد، هر سال ۱۲ شماره. روی هم ۹۰ شماره. در بهمن ۱۳۴۸ بلایی نازل شد. در یکی از شعبه‌های سازمان امنیت مرا خواستند. برایم چای آوردند و بسیار با محبت صحبت می‌کردند و در خواست کوچکی داشتند. مجلهٔ سخن علمی را به ما (یعنی سازمان امنیت) واگذار کنید. ما همچنان خانلری و تو را به عنوان صاحب امتیاز و سردبیر در مجله اعلام می‌کنیم، ولی شما هیچ دخالتی در آن نخواهید داشت. به هر کدام از شماها (دکتر خانلری و من)، ماهیانه پنج هزار تومان می‌دهیم؛ این قرار هم باید همین جا دفن شود. من به ظاهر مخالفتی نکردم، ولی گفتم، اجازه بدهید سال هشتم را تمام کنیم، آن وقت خدمت می‌رسم و مجله را تحویل می‌دهم. شمارهٔ ۱۲ نشریه تا فروردین ۱۳۴۹ طول کشید و در آن یادداشتی به صورت یک برگ رنگی گذاشتم که این، آخرین شماره‌است. به ظاهر سازمان امنیت چند مجله را به همین صورت در دست گرفته بود. بعد از پخش مجله، آقای دکنر خانلری مرا خواست و جریان را جویا شد. به او گفتم، چه پیش آمده‌است ... ولی اکنون با کاغذی که لای مجله گذاشته و پخش کرده‌ام، گمان می‌کنم مسأله منتفی شده باشد و در واقع هم بعد از آن خبری نشد. برای اینکه ارزش پنج هزار تومان را در آن زمان بفهمید، باید یادآوری کنم که من از همهٔ کارهایی که می‌کردم، روی هم ماهیانه، کمتر از آن درآمدداشتم، مجلهٔ سخن علمی هم اشتراکی برابر ۲۵۰ ریال برای ۱۲ شماره داشت»

انتشار ماهنامه «اندیشه ما»،انتشار اولین کتاب «جنبش مزدک و مزدکیان»،تهیه یک دوره کتاب درسی ریاضی دوره اول دبیرستانسر دبیری هفته نامه «وهومن» تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲،شروع به کار در دبیرستان «اندیشه» از مهر ۱۳۳۸،راه‌اندازی اولین کلاس کنکور در ایران با نام گروه فرهنگی خوارزمی،تأسیس دبیرستان پسرانه خوارزمی،تأسیس دبیرستان دخترانه مرجان از دیگر فعالیت های علمی شهریاری به شمار می رود. او در طول دوران کاری خود به دریافت نشان درجهٔ یک علمی از وزیر آموزش و پرورش وقت دکتر خانلری، (۱۳۴۵)۱۳۴۵، نشان درجه یک علمی،۱۳۸۴، برگزیده مراسم چهره‌های ماندگار در رشتهٔ آموزش ریاضیات،۱۳۸۱، دکترای افتخاری ریاضیات از دانشگاه کرماننایل آمد.دکتر پرویز شهریاری بامداد روز 22 اردیبهشت 1391 در اثر سکته قلبی در بیمارستان جم تهران درگذشت و همان روز در قبرستان زرتشتی ها در قصر فیروزه به خاک سپرده شد.

آثار

خوارزمی و انفورماتیک
خلاقیت ریاضی
فلسفه و اخلاق در ریاضیات