یونس شاعر

یونس شاعر

نویسنده: مصطفی تاتجی
مترجم: آیدین فرنگی
ناشر: عنوان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 120
اندازه کتاب: رقعی لب برگشته - سال انتشار: 1392 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

گذری بر زندگی ، افکار و احوال یونس امره نخستین شاعر بزرگ ادبیات ترکی

درباره ی زندگی ، افکار ، طریقت و شعرهای یونس اَمْرَه (720-638ه.ق) چند و چون بسیاری هست. کسانی او را شاعری امّی و روستایی و درویشی ساده دل و بی ریا دانسته اند و برخی دیگر بر آن سر بوده اند که یونس پیش از آغاز شاعری و گام نهادن در مسیر تصوف ، اهل علم و مدرسه بوده است. برخی شعرهایش را بسیار مهم ارزیابی کرده اند و برخی با کم توجهی و حتی گاه با بی اعتنائی از کنارش گذشته اند.

مؤلف کتابی که در دست دارید ضمن معرفی یونس ، دیدگاه های بسیاری را نیز که پیرامون وی بیان شده تدوین کرده و کوشیده تا جایی که اثری در این حجم اجازه می دهد ، ما را با جهان شاعر آشنا کند....

یونس امره در سال ۱۲۴۰ میلادی در شهر خوی به دنیا آمد.از اطلاعات اشعار او روشن می‌شود که متاهل و دارای فرزند و دارای پسری به نام اسماعیل است.اگرچه گفته می‌شود که او بی سواد بوده‌است، اما طبیعی است که پیش از ورود به راه تصوف، تحصیلات مدرسه ای خوبی داشته‌ است. می‌توان گفت فارسی و عربی را روان می‌داند.

فوات کوپرولو می‌گوید که یونس امره ادبیات ایران را «به اندازه ای می‌دانست که از اشعار فارسی مولانا لذت برد». از برخی از دوبیتی‌های او برمی‌آید که در جنوب مرعش، قیصری، تبریز، نخجوان، آران و شروان ، بغداد و دمشق سفر کرده‌است.در کتاب قاموس الاعلام ترکی درباره او نوشته که وی از مردم بولی و از عرفا و از اهل الله درعثمانی به شمار می‌رفت. وی زاویه‌ای داشت و پیوسته در آن به عبادت و ریاضت مشغول بود. به سال ۷۲۰ هجری قمری درگذشت . یونس با اینکه بی‌سواد بود مناجات‌های صوفیانه و الهیات عارفانه دارد.

در باب محل وفات وی روایت‌های مختلف وجود دارد. روستاهایی هم که به عنوان محل درگذشت در اسناد و وثایق بکتاشیه آمده‌است. گرچه یونس امره در ترکیه بیش از ایران معروف شده‌است، اما هنوز هم طائفه‌های مختلف طرائق صوفیه در ایران، او را از شاعران مکتب مولویه به حساب می‌آورند و اشعارش را در مجالس آئینی با شور و جذبهٔ خاصی به آواز می‌خوانند.

فصل نخست به بررسی موضوعاتی مثل زادگاه و مزار یونس، تخلص شاعر، زندگی خانوادگی، امّی بودن یا امّی نبودن وی، سفرهای شاعر و طریقت او می‌پردازد. البته در خصوص اغلب موارد مورد اشاره چند و چون‌های بسیاری هست و نمی‌توان با قاطعیت به ابراز نظر پرداخت. مؤلف دیدگاه‌های متنوع و متفاوت مطرح درباره هر مقوله را گرد آورده و کوشیده بر اساس اسلوب‌های پژوهشی به تنظیم اثر مبادرت بورزد.

در فصل دوم زندگی داستانی یونس امره در مناقب عرفانی مورد بازبینی قرار گرفته است. بین این مناقب، گروهی به امی بودن شاعر تأکید دارند و برخی دیگر به اهل علم و مدرسه بودن وی. دیدگاه سومی هم هست که می‌گوید: ‌«می‌توان قبول کرد درویشی امی سروده‌های آیینی و شعرهای عرفانی کوتاهی نوشته باشد؛ اما یونس مثنوی‌ای با بیش از پانصد بیت سروده که نوشتنش برای فرد امی غیرممکن است.‌ همان‌قدر که ادعای ناتوانی شاعر در تلفظ «حروف هجاء» دیدگاهی افراطی است، به تمامی اهل علم و مدرسه دانستن این درویش بی‌ریا نیز نشان از تفریط دارد.