یادداشتهای اعلیحضرت رضا شاه کبیر

ی‍ادداش‍ت‍ه‍ای‌ اع‍ل‍ی‍ح‍ض‍رت‌ رض‍اش‍اه‌ ک‍ب‍ی‍ر

نویسنده: علی البصری
مترجم: شهرام کریملو
ناشر: ستاد بزرگ ارتشداران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 301
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1350  - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : درحد نو ؛ واجد فرمان و تصویر رضاشاه ؛ صفحه اول نوشته دارد

مروری بر کتاب 

مصور اسناد

در زم‍ان‌ ری‍اس‍ت‌ ال‍وزرائ‍ی‌ و ف‍رم‍ان‍ده‍ی‌ ک‍ل‌ ق‍وا

کتاب یادداشتهای رضا‌شاه در زمان ریاست‌الوزرائی به بررسی اقدامات اولیه رضا‌شاه در سرکوب اغتشاشات ایران غربی و جنوب‌غربی می‌پردازد. این اقدامات در زمانی انجام گرفت که نفوذ بیگانگان در ایران به حد اعلی رسیده بود و ناآرامی‌های استان‌های مختلف به وسیله کشورهای دشمن، حمایت می‌شد.

با رفت و آمد نخست‌وزیران مختلف، مشهود بود که رضاخان، سرانجام رئیس‌الوزرا خواهد شد. در نتیجه، زمانی که مشیرالدوله در خرداد ۱۳۰۲ دولت تشکیل داد، همه آن را دولتی موقتی به حساب می‌آوردند. در این زمان، احمدشاه شدیداً از رضاخان بیمناک بود و احتمال می‌داد کودتا کند و به همین جهت، قصد داشت سریع‌تر به اروپا بازگردد.

در ماه مهر، مشیرالدوله استعفاء داد و رضاخان در ملاقاتی با شاه، اعلام کرد تنها در صورتی از وزارت جنگ استعفا نمی‌دهد که رئیس‌الوزرا شود. چهار روز بعد، در ملاقاتی دیگر، شاه در حضور لورن اعلام کرد سردار سپه را به رئیس‌الوزرایی منصوب خواهد کرد،به شرطی که رضاخان اجازه دهد شاه از کشور برود. سرانجام احمدشاه در اوایل آبان، رضاخان را به ریاست‌وزرا منصوب کرد و سپس، پنج روز زودتر از موعد، ایران را ترک کرد و هرگز بازنگشت.

این اتفاقات همزمان شد با پیروزی حزب کارگر در انتخابات بریتانیا؛ کرزن کرسی وزارت خارجه را از دست داد و بدین طریق، دست رضاخان برای اقدام علیه خان‌های جنوب بازتر شد.ریاست دولت باعث درگیر شدن رضاخان در مسائلی غیرنظامی می‌شد که مهم‌ترین‌شان رابطه با بریتانیا و شوروی بود. شوروی بنا به دلایلی، از جمله این‌که او را رهبر مبارزهٔ ملی علیه نفوذ بریتانیا می‌دید، نظر مساعدی نسبت به رضاخان داشت اما مسائل اقتصادی بین دو کشور، تا پایان دورهٔ حکومت رضاخان، از دغدغه‌های مهم او بود.

روابط با بریتانیا بهتر شده بود، اما علاوه بر مسئلهٔ خان‌های محلی، موضوعات دیگری نیز وجود داشت. مهم‌ترین این مسائل، بدهی‌هایی بود که بریتانیا ادعا می‌کرد ایران به آن کشور دارد. لورن مدت کوتاهی بعد از آغاز دولت رضاخان، با او دیدارهایی کرد. در دیدار دوم، لورن پیشنهاد تشکیل کمیسیون مشترکی برای بررسی نحوهٔ پرداخت بدهی‌های یاد شده را داد، اما رضاخان زیر بار نرفت که ایران به بریتانیا بدهی دارد؛ او گفت بریتانیا به دولت‌هایی که خود بر سر کار آورده کمک مالی کرده‌است و ایران هرگز بازپرداخت آن را نمی‌پذیرد، اما با تشکیل کمیسیون موافقت کرد. کمیسیون ملاقات‌هایی با حضور رضاخان و لورن تشکیل داد که به نتیجه نرسید. در اسفند، بریتانیا با درخواست رضاخان مبنی بر خروج نیروهای انگلیسی از بنادر خلیج فارس موافقت کرد....