گم گشته در فراخنای تاریخ

نویسنده:  سیدجعفر پیشه وری
مترجم : یوسف بهنمون
ناشر: بخشایش
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 420
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1395 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

پیامدهای جنگ دوم جهانی در ایران ؛ فرقه دمکرات آذربایجان

کتاب حاضر، دست‌نوشته سید جعفر پیشه‌وری رهبر دموکرات آذربایجان است که به صورت خاطرات سیاسی و اجتماعی در آرشیو قسمت تاریخی آذربایجان نگهداری می‌شد. این دست‌نوشته به حروف فارسی نگاشته شده بود و توسط آقای یدالله کنعانی به الفبای روسی آذربایجان برگردانده شده و کتاب حاضر ترجمه از زبان ترکی است. سید جعفر پیشه‌وری در خاطرات خود، دوران قبل از تشکیل حکومت دموکرات آذربایجان را تا زمان جنگ جهانی دوم و همچنین چگونگی تشکیل حکومت ملی را با تمام وقایع آن تشریح و تعریف نموده است.

این خاطرات به مناسبت شصتمین سالگرد تشکیل حکومت ملی آذربایجان توسط فرقه ی دموکرات آذربایجان منتشر شده است. در متن لاتین شرح حال سید جعفر پیشه وری که توسط تقی موسوی، احمد امین زاده و حسین جدی تنظیم شده، آورده شده است. این نوشته که برای اولین بار در کتاب « آثار منتخب میر جعفر پیشه وری» بسال 1965 توسط انتشارات نشریه آذربایجان چاپ شده بود...

در تمامی دوران بیست ساله ی سلطنت پهلوی (سلطنت رضا شاه ) که با سرکوب هر گونه جنبش سیاسی و کل سازمانهای اجتماعی در کشور مستقر شده بود، خلقهای 15 میلیونی کشور در هیچ نقطه ای از ایران قادر به ایجاد تشکیلات اجتمای همی ندند. 

رضا شاه از مردم آذربایجان می ترسید. و چون از علاقه ی آنها به دمکراسی و آزادی همیشه نگران بود، بعد از سرکوب قیام مرحوم شیخ محمد خیابانی امکان تشکیل هیج گونه حزب سیاسی را به مردم این خطه ار کشور نداد. حتی حزب ضعیفی که توسط سلیمان میرزا در سالهای 1300-1308 شمسی (192-1921) تشکیل شده بود، بخاطر شدت عمل ماموران رضا شاهی و خود پرستی سرتیپ زاده نتوانست در بین مردم آذربایجان جای مهمی باز بکند.

در همان زمان سازمان حزب کمونیست ایران در آذربایجان که توسط عناصر زحمت کش و روشنفکر تشکیل شده بود، علیرغم فعالیت محدود و کاملاً مخفی آن ، توسط رئس شهربانی تبریز سرهنگ آصف و رئس شهربانی کل کشور سرتیپ آرمین متلاشی شده و اعضای فعال این تشکیلات همراه با تعدادی عناصر آزادیخواه دیگر در زندان قصر قاجار زنده به گور شدند. در یک جمله می توان گفت که هنگام ورورد متفقین به ایران و سقوط سلطنت رضا خان (3 شهریور 1320- 2 اوت 1941) سازمانی که در آذربایجان فعالیت سیاسی و تشکیلاتی بکند، وجود نداشت.