گروندریسه ؛ مبانی نقد اقتصاد سیاسی 

نويسنده: کارل مارکس
مترجم: باقر پرهام , احمد تدین
ناشر: آگه
زبان كتاب: فارسي
تعداد صفحه: 1100
اندازه كتاب: رقعی - سال انتشار: 1378 _ 1375 - دوره چاپ: 3 _ 1

مروری بر کتاب

متن کامل

گروندریسه بخشی از پروژه گسترده ی سیاسی اقتصادی مارکس تلقی می شود که تفسیرهای متداول از وی را به چالش می کشد و به بوته ی آزمون می گذارد. گروندریسه ماهیت و هسته اصلی نقد مارکس از اقتصادی سیاسی را برپایه نظریه انتقادی تشریح می کند. در این کتاب مفهوم ارزش در اقتصاد مدرن، برداشت مارکس از بیگانگی و بازاندیشه سرمایه در برت گروند ریسه و... مورد واکاوی قرار گرفته است.

پروژه‌ی نقد اقتصاد سیاسی مارکس از چند مرحله عبور کرد که در هرکدام دچار تغییرات وسیعی شد. خود گروندریسه نخستین اثری بود که مارکس در پاسخ به بحران اقتصادی 1857 دنیای سرمایه‌داری نوشت. بخش کوچکی از این کتاب با عنوان در نقد اقتصاد سیاسی در 1859 انتشار یافت. در مقدمه‌ی معروفی بر آن که به پیشگفتار 1859 شناخته می‌شود اشاره کرد که در آینده قصد دارد شش مبحث را بررسی کند. این شش مبحث عبارت بودند از سرمایه، مالکیت ارضی، کار مزدبگیری، دولت، تجارت خارجی و بازار جهانی. مارکس بحث اول یعنی سرمایه را به سه قسمت کالا، گردش و سرمایه به طور عام تقسیم می‌کند.

اما در 1867 در پیش‌گفتار بر سرمایه طرح دیگری ارائه می‌دهد که شامل سه بخش بود: جلد اول سرمایه، جلد دوم شامل کتاب دوم درباره‌ی گردش و کتاب سوم با عنوان درباره‌ی فرایند سرمایه در تمامیت خود و جلد سوم شامل کتاب چهارم با عنوان تاریخ نظریه . اما همانطور که می‌دانیم عملا کتاب دوم و کتاب سوم توسط انگلس در دو جلد جداگانه چاپ شد و بخشی از کتاب چهارم توسط کائوتسکی با عنوان نظریه‌ی ارزش‌های اضافی انتشار یافت.

گروندریسه در سال‌های 1857 ـ 1858 نوشته شده بود اما حدوداً پنجاه سال پس از مرگ مارکس انتشار یافت. با وجود این‌که گروندریسه متنی متکی بر چند دست‌نوشته است، امروزه آن را متن عمده‌ای در نقد اقتصادسیاسی می‌دانند و تنها سرمایه از آن بااهمیت‌تر است. حتی برخی معتقدند که با توجه به نیمه‌تمام ماندن سرمایه، این تنها کتاب عمده‌ی مارکس در زمینه‌ی نقد اقتصاد سیاسی است که طرح کلی‌اش را به پایان رساند و همین امر بر اهمیت این کتاب می‌افزاید. اثری مشابه با دانشنامه علوم فلسفی هگل که تنها اثری است از او که نظامش را در تمامیت خود بیان کرد.

گروندریسه اندیشه‌های مارکس برای خودش است، جایی که فیلسوف افکارش را می‌سنجد، گویی افکارش را با صدای بلند نوشته است. در اهمیت گروندریسه و بررسی ‌های متعددی که در این مورد شده کتاب‌های بسیاری به زبان‌های مختلف انتشار یافته است: از بررسی تا مقایسه‌ ی آن با دیگر آثار مارکس و از جمله با هگل. متأسفانه هیچ‌کدام به فارسی منتشر نشده است و کتاب حاضر تنها کتاب درباره‌ی این اثر است که به فارسی انتشار یافته است.

ویژگی گروندریسه این است که نه تنها از جامعه‌ی موجود بلکه برداشتی را از جامعه‌ی پساسرمایه‌داری ارائه می‌دهد که متکی بر نیروهای در حال گسترش انسانی است و این گستره‌ی تاریخی به مارکس اجازه داد تا مسئله‌ی جوامع پیشاسرمایه‌داری را در جریان بحث درباره‌ی رابطه‌ی کار آزاد و بیگانه‌شده با سرمایه موردبحث قرار بدهد. موضوع جوامع پیشاسرمایه‌داری تاحدودی به‌طور مفصل در بخش جداگانه‌ای از گروندریسه مورد بررسی قرار گرفته اما در سرمایه‌ به آن پراکنده پرداخته شده است. این بخش که در غرب بسیار سروصدا کرد به صورت جداگانه تحت عنوان فرماسیون‌های ماقبل‌ سرمایه‌داری انتشار یافت و به انگلیسی با مقدمه‌ی بسیار مهمی از اریک هابسبام انتشار یافت.

مارکس در تحلیلی برانگیزنده اما نیمه‌تمام درباره‌ی اینکه چگونه طایفه‌ی اولیه و شکل‌های اشتراکی سازمان اجتماعی به جوامع طبقاتی تبدیل شدند، مسیر متفاوت این تحولات را در آسیا در مقابل اروپای غربی بررسی می‌کند. با این‌که این موضوعات در قرن بیستم تحت عنوان شیوه‌ی تولید آسیایی مجادلات زیادی را برانگیخت اما خود مارکس این اصطلاح را در گروندریسه به کار نبرد...