گرشاسب نامه

گرشاسب نامه

نویسنده: ابونصر اسدی طوسی
به کوشش: حبیب یغمائی
ناشر: بروخیم
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 517
اندازه کتاب: رقعی گالینگور - سال انتشار: 1317 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو ؛ نیمی از عطف کتاب افتادگی و چسب خوردگی دارد 

مروری بر کتاب

«گرشاسپ‌نامه داستانی است پهلوانی در باب ماجراهای گرشاسپ جد رستم که آن را اسدی طوسی، شاعر و لغوی قرن پنجم هجری به نام امیر ابودلف به نظم درآورده است. اولین تصحیح این کتاب را محقق فرانسوی کلمان هوار (1854 – 1926 م) براساس نسخه‌ی لندن (مورخ 800 ق) با ترجمه‌ای به نثر در سال 1926 در پاریس منتشر کرد. اما تصحیح هوار کامل نبود و فقط 2543 بیت آغازین منظومه را شامل بود، زیرا هوار در همان سال درگذشت و کار تصحیح نیمه‌کاره ماند.

سپس مرحوم حبیب یغمایی در سال 1317 (1938م) گرشاسپ‌نامه را مجددا تصحیح کرد و برای این تصحیح نسخه‌ی مدرسه‌ی سپهسالار (مورخ 860 ق) را به‌عنوان نسخه‌ی اساس برگزید، اما درعین‌حال از چندین دستنویس دیگر نیز که شرح آن‌ها را در مقدمه‌ی گرشاسپ‌نامه‌ی خود آورده است، استفاده کرد. بعدا هانری ماسه ترجمه‌ی ناقص کلمان هوار را از روی متن مصحح یغمایی کامل کرد و این ترجمه در سال 1951 در پاریس منتشر شد. به غیر از ترجمه‌ی فرانسوی منظومه، ترجمه‌هایی هم به زبان گجراتی در دست است که نام و نشان آن‌ها را فرانسوا دوبلوا به دست داده است.

اسدی طوسی در این اثر آموزه‌های دینی، اخلاقی، اجتماعی، علم تدبیر منزل، سیاست مدن و… را موردتوجه قرار می‌دهد و اشعار حکمی و اندرزی او نسبت به حماسه، اسطوره و رزم پهلوانانی حضور پررنگ‌تری دارند.گرشاسپ‌نامه‌ی نفیس حاضر با جلد گالینگور به همراه قاب و به خط «حسن‌بن‌الحاج رکن‌الدین درجم» نگارش شده است.

موضوع این کتاب، داستان پهلوانی است به نام گرشاسب که برحسب روایات پدر نریمان، نیای رستم بوده و در هند و دیگر سرزمین‌ها رزم‌ها کرده و نام‌آور شده است. این کتاب در تاریخ ۴۵۸ هجری قمری یعنی ۵۸ سال پس از اختتام شاهنامه فردوسی به انجام رسیده است.

گرشاسپ‌نامه از روی گرشاسپ‌نامه‌ای که ابوالمؤید بلخی شاعر و نویسنده قرن چهارم به نثر آورده است، اقتباس شده و ظاهرأ جزو داستان‌های شاهنامه ابومنصوری هم بوده است. گرشاسب‌نامه منظوم با اصل داستان اختلاف چندانی ندارد و اسدی تغییری در آن اعمال ننموده است. 
در کتاب بندهش نژاد گرشاسب چنین شمرده شده:
گرشاسب و اوروخش دو برادر بوده اند از پسران ترت پسر سام سر تورک پسر سپانیاسپ پسر دورشاسب پسر فریدون...

ابونصر علی بن احمد اسدی طوسی شاعر ایرانی قرن پنجم هجری و سرایندهٔ اثر حماسی گرشاسپ‌نامه است. وی در سال ۴۶۵ هجری در گذشت. مقبره وی در تبریز است. اسدی از چند جهت دیگر هم در تاریخ ادبیات ایران حائز اهمیت است: کهن‌ترین دستنویس فارسی که به دست آمده‌است به خط اسدی طوسی‌است. علاوه بر این وی نخستین واژه‌نامهٔ فارسی را (بنا بر آنچه امروز ما رسیده‌است) به نام لغت فرس تدوین کرد.

ز کردار گرشاسب اندر جهان
یکی نامه بد یادگار از مهان
پر از دانش و پند آموزگار
هم از راز چرخ و هم از روزگار
ز فرهنگ و نیرنگ و داد و ستم
ز خوبی و زشتی و شادی و غم
ز نخجیر و گردنفرازی و رزم
ز مهر دل و کین و شادی و بزم
که چون خوانی از هر دری اندکی
 بسی دانش افزاید از هر یکی
ز رستم سخن چند خواهی شنود
 گمانی که چون او به مردی نبود
اگر رزم گرشاسب یاد آوری
همه رزم رستم به باد آوری
همان بود رستم که دیو نژند
ببردش به ابر و به دریا فکند
سته شد ز هومان به گرز گران
زدش دشتبانی به مازندران
زبون کردش اسپندیار دلیر
به کشتیش آورد سهراب زیر…