کودکان و نوجوانان نسل هزاره ؛ خانواده و رسانه های جمعی 

کودکان و نوجوانان نسل هزاره

نویسنده:  رز ام کندانیز
مترجم: فرج حسینیان ,فرزانه نزاکتی
ناشر: علمی و فرهنگی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 305
اندازه کتاب: رقعی لب برگشته - سال انتشار: 1395 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

خانواده و رسانه های جمعی 

اهمیت موضوع ارتباط دوسویه اعضای خانواده با رسانه‌های جمعی در همه جوامع از جمله جامعه ما احساس شده است. روزی نیست که درباره محتوای آسیب‌زای رسانه‌ها، آثار خشونت تلویزیونی، اعتیاد به اینترنت و بازی‌های رایانه‌ای، تبلیغات میان برنامه کودک و...خبری منتشر نشود...

ویژگی مثبت و منحصربه فرد این کتاب، توجه به ابعاد و وجوه گوناگون رابطه ی خانواده و رسانه های جمعی است؛ طوری که نه تنها حوزه های نظری مرتبط با رشته های ارتباطات، جامعه شناسی، روان شناسی و حتی تاریخ در فصول ابتدایی آن ذکر شده؛ بلکه مباحث مربوط به اثرات رسانه ها، خوانش و دریافت مخاطب، سواد رسانه ای، اصول تولید برنامه برای کودک و قانون گذاری دربارۀ برنامه های کودک و نوجوان نیز در فصل های جداگانه ای بررسی شده است.

ویژگی دیگر کتاب حاضر این است که به عنوان کتاب درسی و برای دانشجویان رشته های مرتبط با ارتباطات و رسانه های جمعی تدوین شده است. چنان که مشاهده خواهید کرد، در پایان هر فصل، تمرین های خلاقانه و متفکرانه ای برای دانشجویان در نظر گرفته شده که نه تنها برای یادگیری مطالب هر فصل مفید است، بلکه به مثابه سرنخ و طرح مسئلۀ پژوهشی نیز کاربرد دارد.

مترجمان تأکید کرده اند این کتاب برای علاقه مندان به پژوهش در این حوزه نیز منبع بسیار مفیدی است؛ چراکه هم نظریه ها و پژوهش های مهم انجام شده در دنیا به ویژه آمریکا را مرور می کند و هم در پایان هر فصل منابع مرتبط با موضوع را معرفی می کند. ویژگی دیگر این کتاب، زبان ساده و تلاش نویسنده برای درک پذیر بودن موضوع ها و دسته بندی ها برای دانشجویان است.

نویسنده فصل اول را با تجربه‌های کودکی خود از رسانه‌های جمعی آغاز کرده تا خود را در فضای رابطۀ شخصی قرار دهد که با رسانه‌های جمعی داشته است. برای درک این تجربه‌ها، کودک را در مراحل گوناگون رشدی و طی نسل‌ها بررسی کرده است. ونیز نگاهی انداخته شد به آثار متعددی که از دریافت‌های کودک در سنین مختلف ایجاد می‌شود؛ مانند ترس، پرخاشگری و مسائل جنسی. همچنین در این فصل مدل‏ های ارتباطی و دیدگاه‏های نظری مرتبط با موضوع ارائه شده است؛ دیدگاه‌های نظری که با تأثیرسنجی همراه است، تبیین و پیش‌‌بینی می‌‌کند که فرایند ارتباطی چگونه ممکن است اتفاق بیفتد.

 در فصل دوم مباحثی مانند ادراک کودک، فرایندهای شناختی و خصوصیات ادراکی رسانه‏ ها ارائه شده است. نویسنده در این فصل بیان می‏کند: «کودکان و نوجوانان ادراک‌های متفاوتی از رسانه‌های جمعی دارند که به چند عامل بستگی دارد: سطح رشدی آنها، جنسیت و خصوصیات خود منبع که شامل نوع رسانه، ویژگی‌‌های ظاهری و نمایش واقعیت یا داستان است. طراحی برنامه‌ها را می‌توان به نحوی انجام داد که بتوان از این سطوح رشدی بهره برد. کودکان و نوجوانان می‌‌توانند به شیوه‌های گوناگون برنامه تولید کنند و با رسانه‌ها تعامل داشته باشند».

 آنچه در فصل سوم آمده است، یادداشت تاریخی است كه تاریخچۀ متغیرهای ارتباطی برای کودکان را با استفاده از نظریۀ نسلی به‌عنوان چارچوب بررسي مي‌‌كند تا ببيند چطور هر نسل با استفاده از فناوری رسانه‌اي متفاوت بالغ شده است. نظريۀ نسلي بيان مي‌‌كند كه ویژگی‌های يك نسل به‌واسطۀ رویدادهايي ساخته مي‌‌شود كه در حين بالغ شدن (بزرگ شدن) يك نسل به وقوع مي‌پيوندد.

 نویسنده در فصل چهارم تلقي كودكان از پيام‌ها را بررسی کرده و اينكه چگونه واقعيت را از داستان تشخيص مي‌‌دهند. اثرات موضوع خیال و واقعيت از نگاه كودكان شامل ترس، اندوه و آسيب روحي است. همچنین در این فصل، اين موضوع بررسي شده است كه كودكان به چه شكل محتواي برنامه را از پيام‌هاي اقناعي جدا مي‌‌كنند و اينكه با اسباب‌‌بازي‌‌هاي برنامه‌ها چه مي‌‌كنند.

 در فصل پنجم اثرات رسانه‏ ها بر کودک مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. همچنین نظریه‏‌های به‏ کار رفته در تاثیر سنجی و نظریه‏های مبتنی بر گیرنده پیام مطرح شده است.  در فصل ششم چگونگی هویت‏یابی کودکان توسط پیام‏های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین در این فصل بیان شده که هويت شخصي كودكان برحسب قوميت، تحت‌تأثير تجربه‌های آنها از جمله مشاهده‌های آنها از تصاویر وسايل ارتباط جمعي است. آنچه آنها در وسايل ارتباط جمعي در کنار ساير تجربه‌های خود مي‌‌بينند، تصویر آنها از خودشان است و نيز بر نحوۀ تلقي آنها از دنيا تأثير مي‌‌گذارد.

 در فصل هفتم نقش والدین در رابطه کودکان با رسانه‏ ها بررسی شده است. والدين و خانواده‌ها نقشي حياتي در عادت‌هاي رسانه‌‌اي كودكان و نوجوانان ايفا مي‌‌كنند. اينكه والدين چه شخصيتي دارند و عملكرد آنان در قبال كودكان خود و رسانه‌ها چيست، فراتر از خانوادۀ آنهاست و به جامعۀ كلان مربوط مي‌‌شود. بااين‌حال، جامعه در ايفاي وظيفۀ تربيت كودكانشان هم نقش كمكي در حمايت از خانواده‌ها ایفا مي‌‌كند.

 در فصل هشتم موضوع سواد رسانه‏ای و اثرات مثبت آن مطرح شده است. در فصل نهم مبحث سیاست‏گذاری و وضع قانون مورد بررسی قرار گرفته و بیان شده است که چنان‌كه والدين و مدرسه‌ها نقش مهمي در رابطۀ كودكان و نوجوانان با وسايل ارتباط جمعي از طريق وساطت و سواد رسانه‌‌اي دارند، دولت هم از طريق تدوين قوانين و سیاست‌گذاري‌‌ها در اين خصوص نقش‌آفريني مي‌‌كند و فرصت‌‌‌هاي رسانه‌ای بهتري براي كودكان در خانه‌هاي آنها فراهم می‌نمايد.

 در فصل ده و آخر این کتاب برنامه‌هاي كودكان و صنعت توليد آن واکاوی شده است. نویسنده این فصل را با بيان تاريخچه‌‌اي از رابطۀ بازار و رسانه‌هاي كودكان آغاز کرده و سپس برنامه‌ها را در قالب مطالعۀ موردی برای فهم روند توسعۀ برنامه‌سازی كودكان بررسی کرده است.