کنکاشی بر زندگی و اندیشه زرتشت ؛ گالینگور

کنکاشی بر زندگی و اندیشه زرتشت

نویسنده: کورش نیکنام
ناشر: بهجت
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 492
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1393 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

پژوهش و نگارش موبد دکتر کورش نیکنام دارای یک «سرآغاز» است که سخن مؤلف را در بر می‌گیرد. از آن پس بخش‌های کتاب اغاز می‌شوند که ترکیبی خاص خود دارند. شیوه‌ نویسنده بر این مبنا شکل گرفته است که در هر مدخل با یک پیشگفتار با عنوان «اشاره» به کمک مخاطب می‌آید تا با توجهی ویژه و با روشی نو و مستقیم به موضوع بپردازد. آن گاه نقل قول‌هایی مستقیم از اندیشمندان گوناگون در کتاب‌هایشان می‌آورد که بدنه اصلی بخش و زیربخش را تشکیل می‌دهند. در پایان برخی بخش‌ها و زیربخش‌ها نیز دیدگاه‌های خود را در قالب عنوان «برداشت» می‌آورد.

انسان در زندگی تکراری خود ناخواسته و گاهی ناآگاه در زمان حال به سر می‌برد. او اندکی نگران و پریشان از نیک و بدِ سرنوشت آینده خویش است؛ بنابراین تلاش می‌کند تا برای داشتن زندگی بهتر، برنامه‌ریزی خردمندانه داشته باشد. گاهی نیز به روزگار گذشته نیاکان خویش، با تمام فرازو فرودهایی که پشت سر گذاشته می‌اندیشد و بی‌گمان بایستی از رویدادهایی که در روزگاران گذشته‌اش تجربه شده، درس بهزیستی بگیرد. برای بسیاری از رویدادهای سرنوشت‌ساز در تاریخ گذشته، بر خود بالیده، افتخار می‌کند، و بر آن است تا راه سازنده و بهتری را برگزیند. و گاهی نیز با افسردگی درس عبرت می‌آموزد و چنانچه دانا و خردمند باشد، تجربه‌ی تلخ زندگی گذشتگان را از آن پس تکرار نخواهد کرد.

چون سرگذشت زندگی هر ملت، بیانگر هویت مردم آن سرزمین در روزگاران گذشته است، از این رو بررسی زندگی، اندیشه و بینش بزرگان و اندیشمندان اثرگذار هر  دوران، بر نحوه نگرش و زندگی انسان امروز اثر خواهد نهاد و به هدفمندی، استواری و ثمربخشی در آینده خواهد انجامید.

او در این میان این نکته را روشن می‌سازد که گرچه در گذر تاریخ ایران، فرهیختگانی بسیار، نقشی سازنده‌ و مؤثر در زندگی مردم زمان خود داشته‌اند اما تنها چند اندیشمند برجسته دارای این شایستگی بوده‌اند که با فلسفه خویش، بینش و رفتار جهانیان را دگرگونی سازند. وی زرتشت پیام‌آور، کوروش هخامنشی و فردوسی توسی را از این دسته برمی‌شمارد و اشاره می‌کند که اینان هر یک به شیوه‌هایی گوناگون، در فلسفه، تمدن و فرهنگ ایران نقش داشته‌اند.

 زرتشت در اندیشه و فلسفه خویش، بنیانگذار نگرش یکتاپرستانه در جهان است و آفریننده را خدایی دانا و توانا معرفی می‌کند که سراسر، خرد و سرچشمه آفرینش است.در بینش اشوزرتشت ،خداوند با نام اهورامزدا بیان شده است اهورا یعنی «هستی بخش» مز یعنی «بزرگ» و دا از «دانش و دانایی» آمده است بنابراین خداوند ، دانای بزرگ هستی بخش است که انسان را برده و بنده خویش نمی داند بلکه با خردی که به او هدیه کرده است جایگاه ارزشمند انسانی را به او پیشنهاد کرده است .

بنیاد دین زرتشت بر هفت پایه استوار است :
- یکتایی اهورامزدا
- پیامبری اشوزرتشت
- پیروی از اَشا
- داشتن اندیشه ، گفتار و کردارنیک
- آزادی در گزینش راه
- پاداش کار نیک و پاد افراه کار زشت
- جاودانی روان
- رستاخیز

برخی حکومتهای پس از زرتشت و رهبران دینی نیز در آن روزگاران تأثیرهایی بر جایگاه اصلی اندیشه و فلسفه راستین زرتشت داشته‌اند. آنان ادبیات اوستایی و نوشته‌های برجای‌مانده از دانش و اخلاق ایرانیان روزگاران کهن‌تر را وارد دین و اندیشه‌ی زرتشتی کرده‌اند و گاه به خرافه نیز آمیخته‌اند به گونه‌ای که جداسازی حقیقت اصلی و آن چه به آن افزوده شده است، امروزه کاری دشوار به نظر می‌رسد.

در ادبیات دینی و اوستا، آنچنان که در تورات ذکر شده است که خداوند با فراهم آوردن گِل توسط فرشتگان، آدم را آفرید و هزاران سال بعد حوا را خلق کرد و آنان را در جنت (بهشت) قرار داد و بعد ها با کار خلافی که آنان انجام داده و از میوۀ ممنوعه خوردند و از جنت به زمین کوچ داده شده و اکنون بشر فرزندان آنان می باشند یادی نشده است. تنها در بندهش که یکی از نوشته های پهلوی است آمده که کیومرث نخستین انسانی بوده که نطفۀ خود را بر زمین ریخته و از آن دو شاخه از گیاهی همانند ریواس روییده شده که آنان را مشی و مشیانه نام نهاده که بر هم پیچیده اند و آغاز آفرینش را در این جهان تشکیل داده اند.

نویسنده کوشیده است در این پژوهش، پس از سه هزار و هفتصد و پنجاه سال از تاریخ یکتاپرستی ایرانیان که با اندیشه زرتشت آغاز شده است، به سراغ محققان، تاریخ‌نگاران و اندیشمندانی برود که تاکنون در فرهنگ ایران باستان و فلسفه زرتشت پژوهش کرده‌اند. وی گزارش آنها را ماده‌ای اولیه برای بهتر و ساده‌تر کردن فهم گفته‌ها و نوشته‌ها برای پژوهشگر تازه‌وارد جهت بررسی، مقایسه و انتخاب می‌داند. او در این راه سروده‌ای از زرتشت را که دارای پیام «آزادی گزینش پس از شنیدن گفته‌ها» است، سرمشق خود برای تدوین این کتاب قرار داده است:

«بهترین گفته‌ها را به گوش بشنوید
با اندیشه‌ روشن به آن بنگرید
سپس هر مرد و زن از شما
راه نیک و بد را
با اختیار برگزیند
پیش از فرارسیدن روز واپسین
همه به پا خیزید
و در گسترش آیین راستی بکوشید.

فهرست

گزیده و چکیده پیشگفتارها
زرتشت
اوستا
گات‌ها
اندیشه زرتشت
سرگذشت دین زرتشت پس از پیامبر