کلیم سامگین 

نویسنده: ماکسیم گورکی
مترجم: محمد قاضی
ناشر: سحر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 3013
اندازه کتاب: رقعی گالینگور - سال انتشار:  1369 ~ 1361 - دوره چاپ: 1 

کمیاب  - کیفیت : در حد نو _ نو

مروری بر کتاب 

در کلیم سامگین جامعه روسیه در تمامیت خود ظاهر می شود.در اینجا دیگر سرنوشتهای فردی نیستند که امکان صعود از جزء به کل می دهند و کل را روشن می نمایند...

- پس این بگیر و ببندها کی تمام خواهد شد؟
- چه سوال ساده دلانه ای کردید، سامگین! برای چه می خواهید این بگیر و ببندها قطع بشود؟ شما وقتی با مقامات هیئت حاکمه در مبارزه هستید قبول کنید که خوب است گاه گاهی هم به زندان بیفتید تا در آنجا خستگی ناشی از کارهای مفیدی را که انجام داده اید از تن به در کنید. بعدا وقتی که بر اثر اقدامات شما انقلاب به وقوع پیوست این بار شما هستید که انواع و اقسام از این شهروندان را به زندان خواهید انداخت.

کلیم سامگین را ماکسیم گورکی در سال های ١٩٢٧ تا ١٩٣۶ نوشته است ( هرچند که مرگ مشکوک نویسنده مانع از تمام شدن کتاب شده است). داستان هرچند که در سال های دور و در جایی دور از سرزمین مادری ما می گذرد، اما یک جورهایی می توان داستان ایران قبل و بعد از انقلاب را در آن دید، این شباهت عجیب روسیه - شوروی به ایران به شکلی عجیب و ترسناک، دقیق است  و البته این شباهت و سرنوشت همه انقلاب هاست که ترسناک است.ظاهراً طرح این اثر به روزهای بعد از انقلاب 1905 برمی‌گردد. در آن هنگام گورکی در این رویا بود که همۀ مظاهر نمونۀ زندگی و فکر روسی قرن نوزدهم را عیناً در سرگذشت خانواده‌ای از سال 1812 تا آن زمان گرد آورد.

لنین که در آن هنگام مانند خود گورکی در کاپری به سر می‌برد وقتی نویسنده وی را از طرح و تصمیم خود آگاه کرد«با کمال دقت به سخنان او گوش داد، صد سوال از او کرد و آخر گفت: چه موضوع عالی بکری!...من معتقدم که شما از عهدۀ این کار برخواهید آمد، اما نکته‌ای هست که بر من روشن نیست و آن اینکه داستان خود را با چه چیز به پایان خواهید برد؟ واقعیت پایانی به آن نمی‌دهد. نه، به عقیدۀ من شما باید این اثر را بعد از پیروزی انقلاب بنویسید....» تذکر لنین بسیار بجا بود و نویسنده به آن ترتیب اثر داد. این بود که از طرح نخستین گورکی، تاریخچۀ یک خانواده یعنی «آرتامانوف‌ها» لیکن در قالبی بس کوچکتر و فشرده از کلیم سامگین به وجود آمد.

در آن اثر، در زندگی قهرمانان نمونه، تاریخ سرمایه داری روسیه را در ربع آخر قرن نوزدهم می‌توان به طور ناقص دید، لیکن از مسایل مهم جهانی که در آن زمان در جامعه کم کم شکل می‌گرفت فقط انعکاسی می‌توان یافت. هنر هنوز با موضوع اثر مخلوظ نشده و تنها به این بسنده کرده که با دورنماهای خود عمق لازم را به آن بدهد. بی‌شک در آن تاریخ گورکی هنوز چندان که باید پیشرفت فکری پیدا نکرده و نیروی تخیلش به قدر کافی بسط نیافته بود. بخصوص او هنوز فاقد انعطافی بود که قاعدتاً می‌بایست در سایۀ پیروزی پرولتاریا و مارکسیسم به دست بیاورد، خاصه مارکسیسم که هر روز اندکی بیش از روز پیش در واقعیات زندگی تجسم می‌یافت...

نگاهی که یورگن روله در«ادبیات و انقلاب»به درستی روی آن دست گذاشته است.سرگذشت گورکی با انقلاب گره خورده و این گره‌ خورده گی وضعیت او را بحرانی و چه‌ بسا تراژیک کرده است.
«زندگی کلیم سامگین» روایت این بحران است.گورکی عنوان فرعی این رمان را « چهل سال » انتخاب کرده بود. چهل سال از زندگی جامعه روسیه از ۱۸۸۰ تا ۱۹۱۸. در رمانی واقع‌ گرایانه با گستره‌ای چنین وسیع، چهره‌ ها و جریان‌های اصلی و حاشیه ‌ای زیادی یکی بعد از دیگری به عرصه می ‌آیند و می‌روند و در این آمدن‌ها و رفتن‌ها، هم تحت ‌تاثیر وقایع تاریخی قرار می‌‏ گیرند هم بر این وقایع اثر می ‌گذارند.

گورکی در این رمانش مواجهه‌ ای خاص با تاریخ  دارد. در روایت رمان، تاریخ نه عرصه‌ای بیرون از زندگی و آدم‌ ها بلکه چیزی در پیوند با آنهاست. در این جا، هم تاریخ است که آدم‌ ها را می ‌سازد و هم آدم‌ ها هستند که تاریخ را شکل می ‌دهند، انگار که گورکی در سال‌های پخته گی اش بیش از هر زمان دیگری به مارکس فکر می‌کرده است؛ به دیالکتیک میان انسان و مناسبات تاریخی و اجتماعی اطرافش و به این‌ که با ارتشی تک‌ نفره نمی‌ توان تاریخ را ساخت.

کلیم سامگین، نه یک انقلابی تمام‌ عیار است و نه یک ضدانقلاب. به قول خود گورکی او کسی است که « ناخواسته » با انقلاب همراه شده و البته خود را قربانی تاریخ می‌ داند. کلیم سامگین در روایت طولانی رمان هرلحظه چهره‌ای متفاوت به خود می ‌گیرد،گاه انقلابی است و گاه طرفدار تزار، گاه شجاع است و گاه ترس‏ خورده و درخود فرورفته. او از جمعیت و توده مردم می‌ ترسد یا حتی از آنها منزجر است اما به خود که می ‌آید می ‌بیند در میان توده‌هاست. کلیم سامگین را می ‌توان ازشخصیت‌های جذاب ادبیات دانست ، او قهرمانی است که بسیار به واقعیت زمانه نزدیک است ، شخصیت او در طول رمان شکل می ‌گیرد و تکامل پیدا می ‌کند و ملموس می‌ شود....