کلیات روش ها و فنون تدریس

کلیات روش ها و فنون تدریس

نویسنده: امان الله صفوی
ناشر: معاصر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 400
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1372 - دوره چاپ: 4

کیفیت :  نو ؛ جلد کتاب خاک گرفتگی دارد

مروری بر کتاب

یکی از درس های مهم و کلیدی در دوره تربیت معلم همین درس کلیات روش ها و فنون تدریس است که برای عموم رشته ها در نظر گرفته شده است  این درس دارای دو جنبه نظری و علمی است که باید به موازات هم آوخته شوند.

فصل  اول – کلیات: شامل مطالبی است که به اصول و مبانی آموزش و پرورش مربوط می شود و به طور اختصار زمینه را برای ورود به بحث های کاربردی که در فصل های بعدی مطرح می شود، فراهم می سازد.

فصل دوم – هدف ها: با دیدگاهی جامع و سیستمی، هدف ها و اصول و فنون تدوین و کاربرد آنها را در تدریس مطرح می سازد. در این فصول حیطه های شناختی، عاطفی و روانی – حرکتی معرفی شده است.

فصل سوم – روش ها و فنون تدریس: مهارت های کاربردی هر فن و روش و شیوه ارزشیابی آنها را مورد بحث قرار می دهد.

فصل چهارم – فرآیند مهارت های تدریس: شامل مهارت های قبل از تدریس، مهارت های ضمن تدریس و مهارت های پس از تدریس است. در حقیقت در این فصل طرز تهیه درس به شیوه ای جامع و نوین تشریح شده است.

فصل پنجم – الگوهای طرح درس: این فصل از کتاب متن کوتاه کلیات روش ها و فنون تدریس، نمونه هایی از خلاصه طرح درس را که در حقیقت چکیده ای از فرآیند مهارت های تدریس (فصل چهارم) است ارائه می دهد.

فصل ششم – الگوهای جدید تدریس: در این فصل الگوهای جدید تدریس، با استفاده از منابع معتبر به شیوۀ کاربردی و ذکر مثال های موردی ارائه شده است.

فهرست

بخش اول: اصول و مبانی هنر و علم آموزش (دانش پداگوژی)
فصل اول: کلیات
تاریخچه روش های تدریس و آموزش در جهان
ظهور و تکوین علمِ روش تدریس و آموزش
تاریخچه روش های آموزش و پرورش در ایران
مفهوم تدریس
رویکردهای جدید در تدریس
فصل دوم: نظریه های یادگیری
نظریه رفتارگرایی
کاربرد نظریه رفتارگرایی
نظریه شناخت گرایی
1- نظریه گشتالت
کاربرد نظریه گشتالت
2- نظریه رشد تحولی پیاژه
کاربرد نظریه رشد تحولی پیاژه
نظریه ساختن گرایی
کاربرد نظریه ساختن گرایی
نظریه شناخت اجتماعی ویگوتسکی
کاربرد نظریه شناخت اجتماعی ویگوتسکی
نظریه انسان گرایی
کاربرد نظریه انسان گرایی
نظریه فعالیت
کاربرد نظریه فعالیت
الگوی نظری یادگیری در حد تسلط
کاربرد الگوی نظری یادگیری در حد تسلط
نظریه هوش های چندگانه
کاربرد نظریه هوش های چندگانه
نظریه تفکر راست ـ مغزی در مقابل چپ ـ مغزی
کاربرد نظریه راست ـ مغزی در مقابل چپ ـ مغزی
نظریه کنترل
کاربرد نظریه کنترل
علم نظام عصبی (عصب نگر)
کاربرد علم نظام عصبی در یادگیری
هوش عاطفی (هوش هیجانی) EQ) یا EIQ)
جمع بندی کاربرد تلفیقی نظریه های یادگیری
مهارت های مطالعه
اهمیت آموزش مهارت های مطالعه
مهارت های مطالعه و شیوه های یادگیری
فصل سوم: هدف های آموزش و پرورش
تعریف هدف های آموزش و پرورش و انواع آن
1- هدف های غایی و آرمانی
2- سیاست ها و خط مشی ها
3- هدف های کلی تربیتی
4- هدف های کلی آموزش مدرسه ای
5.
6- هدف های مشترک
7- زمان تحقق هدف ها
8 - هدف های رفتاری
کاربرد هدف های رفتاری
محدودیت های هدف های رفتاری
طبقه بندی هدف های آموزش و پرورش
شناخت و فراشناخت
حیطه شناختی
طبقه های حیطه شناختی
رفتاری کردن هدف های حیطه شناختی
طبقه بندی اسکریون در حیطه شناختی
دانش بیانی و دانش مرحله ای
حیطه عاطفی
طبقات حیطه عاطفی
حیطه روانی ـ حرکتی
طبقه بندی «دَوِه» در حیطه روانی ـ حرکتی
ارتباط حیطه های سه گانه یادگیری
رفتار ورودی و رفتار خروجی (نهایی)
عوامل مؤثر در رفتار ورودی
ارزشیابی از رفتار ورودی
معیارهای انتخاب هدف
دامنه کاربرد هدف
قابل حصول بودن هدف
ارزش و فایده هدف های کلی آموزشی و پرورشی
تأثیر عاطفی هدف
منابع تعیین هدف ها
فصل چهارم: سنجش، ارزشیابی و اقدام پژوهی (پژوهش توأم با عمل)
سنجش و ارزشیابی
انواع ارزشیابی
1- ارزشیابی تشخیصی
2- ارزشیابی تکوینی (سازنده)
3- ارزشیابی پایانی
روش ها، فنون و راهبردهای ارزشیابی
1- آزمون های شفاهی
2- آزمون های کتبی
3- آزمون های معلم ساخته
راهبردهای جدید ارزشیابی
1- چنته (پورت فولیو)
انواع چنته
2- سنجش عملکردی
3- سنجش کاربردی (واقعی)
اقدام پژوهی (پژوهش توأم با عمل)
فرایند اقدام پژوهی
بخش دوم: روش ها، فنون و الگوهای عمومی تدریس و راهبردهای پویایی گروهی
فصل پنجم: روش ها، فنون و الگوهای تدریس
روش ها و فنون عمومی و اختصاصی
تعریف روش، روش تدریس و فن
تقسیم بندی روش ها و فنون تدریس
الف) روش های سنتی در تدریس
روش سقراطی
ب) روش های جدید در تدریس
1- روش توضیحی
2- روش سخنرانی
محدودیت های روش سخنرانی
3- روش اکتشافی
4- روش حل کردن مسئله
5- روش بحث در کلاس
6- فن پرسش و پاسخ
7- روش فعّال
8- روش پروژه یا واحد کار
9- روش آزمایشی
10- روش نمایشی
11- روش گردش علمی یا فعالیت تجربی
12- روش قیاسی و استقرایی
13- روش یادگیری فردی
14- روش آموزش مهارت های فراشناختی
15- فن تمرین
جمع بندی و تلفیق روش ها
فنون و راهبردهای پویایی گروهی
1- فن بارش مغزی
مراحل کاربرد فن بارش مغزی
2- بحث گروهی
کاربرد بحث گروهی
شرکت کنندگان در بحث گروهی
وظایف شرکت کنندگان در بحث گروهی
محاسن و محدودیت های بحث گروهی
3- گروه های کوچک
اداره کردن گروه های کوچک
محاسن و محدودیت های گروه های کوچک
4- کارگاه آموزشی
شرکت کنندگان در کارگاه آموزشی
ساختار کارگاه آموزشی
هدف های کارگاه آموزشی
برنامه ریزی کارگاه آموزشی
برنامه های کارگاه آموزشی
برنامه جلسه عمومی:
برنامه گروه های تمرینی:
فصل ششم: الگوهای تدریس
الف) خانواده اطلاعات پردازی
1- الگوی یادگیری با ارائه مطلب
2- الگوی آموزش مفاهیم و اصول
مفهوم
اصل
3- الگوی تدریس کاوشگری
کاوشگری گروهی
ب) خانواده نظام رفتاری
1- یادگیری در حد تسلط
انتخاب موضوع برای یادگیری در حد تسلط
تعیین و اندازه گیری میزان تسلط
ارزشیابی تکوینی یادگیری در حد تسلط
2- الگوی آموزش مستقیم
مشخصه های اصلی آموزش مستقیم
ج) خانواده الگوهای اجتماعی
1- الگوی یادگیری و آموزش مشارکتی (همیاری)
آموزش مشارکتی در مقابل آموزش رقابتی
اجزاء مشترک در آموزش مشارکتی
رهنمودهای اساسی در آموزش مشارکتی
اجرای الگوی آموزش مشارکتی
2- الگوی ایفای نقش
شرکت کنندگان در الگوی ایفای نقش
فنون کلی اجرای نمایشی
محاسن و محدودیت های الگوی ایفای نقش
3- الگوی آموزش تفکیکی یا افتراقی
خصوصیات آموزش تفکیکی
نقش معلم در الگوی آموزش تفکیکی
د) خانواده فردی
بخش سوم: مدیریت کلاس درس
فصل هفتم: مباحث نظری مدیریت کلاس
روان شناسی اجتماعی کلاس
مدیریت زمان و امکانات موجود در مدرسه
انواع زمان
الگوریتم کلی تدریس
اصول و فنون آماده سازی و ایجاد انگیزه
مطالب آماده سازی
روش آماده سازی دانش آموزان
جمع بندی
هدف های جمع بندی
انواع جمع بندی
ارتباط یا مبادله پیام
تمرکزبخشی
تمرکزبخشی با علائم قراردادی
انضباط
مراحل چهارگانه انضباطی
گذر از مراحل چهارگانه
آموزش تدریجی
اختلال کاستی توجه (بی توجهی) و راه های بهبود آن
پاسخگویی دانش آموزان
برقراری انضباط در کلاس
راهکارهایی در مدیریت کلاس
فصل هشتم: برنامه ریزی برای تدریس
الف) برنامه ریزی سالانه
1- برنامه ریزی بلندمدت
2- برنامه ریزی میان مدت
ب) برنامه ریزی طرح درس روزانه
دوازده گام برای تهیه طرح درس
انتخاب روش برای فعالیت های تکمیلی در طرح درس
اجرای برنامه طرح درس روزانه در کلاس
ضمائم