کلاوزویتس و نظریه جنگ

نویسنده: رامین جهانبگلو
ناشر: هرمس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 70
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1378 - دوره چاپ: 1 

مروری بر کتاب 

کارل فن کلاوزویتس را به عنوان بزرگ ترین فیلسوف جنگ می شناسند. مایکل هاوارد، در کتاب کلاوزویتس، به شرح اندیشه های این فیلسوف می پردازد و تنها اثر بزرگ او، با نام در باب جنگ، را بررسی می کند. هاوارد تجربه های شخصی کلاوزیتس را، هم در جنگ های ناپلئونی در قامت یک سرباز و هم در بستر روشنفکرانه ی زمانه اش، مورد توجه قرار می دهد. این کتاب با جمع بندی مختصری درباره ی اثرگذاری اندیشه های کلاوزویتس و ارتباط اندیشه های او با مسئله ی جنگ در عصر ما به پایان می رسد.

در نوشتار حاضر نظریه جنگ کلاوزویتس شرح و تبیین گردیده است .موضوع اصلی اندیشه وی مرکزیت یافتن مفهوم سیاست در چارچوب جنگ است .به اعتقاد وی، جنگ مقوله‌ای جدا از سیاست نیست، زیرا اساس نظریه جنگ تحقیق درباره اهداف عقلانی دولت‌هاست .کلاوزویتس به پیروی از ماکیاول، از سیاست به منزله محور اصلی جنگ سخن می‌گوید و بر این اساس، تفسیری از انقلاب فرانسه و جنگ‌های ناپلئونی به دست می‌دهد .وی معتقد است جنگ تنها با پیروی از قانون حیات است که می‌تواند تناقض طبیعی میان محدود و نامحدود بودن را در خود حل کند .به همین دلیل نیز در هیچ برهه زمانی منطق نظامی از منطق سیاسی پیشی نمی‌گیرد .

وی در کتاب خود جنگ را چنین تعریف میکند : «جنگ عمل خشونت آمیزی است که منظور از آن،واداشتن شخص به پذیرش و اجرای نظر واراده ی ماست.یکی از جملات کلاوزویتس که معمولا به ان ارجاع میشود،این است که «جنگ تنها یک عمل سیاسی نیست بلکه نوعی ابزار واقعی سیاسی است و به معنای ادامه ی خط مشی سیاسی و اجرای همان مقصود منتها با وسایلی دیگر است.»

جنگ از دیدگاه او مسلما ضوابط خاص خود را دارد. جنگ به اعتقاد وی عبارت است از تطور اقدامات و عملیات مجرد و مجزا.چنانچه دست یابی حاکمان به خواسته های سیاسی ممکن نباشد،امکان زیادی است که از طریق جنگ بتوان به این اهداف رسید،یا اینکه هم زمان هر دو نوع اقدام را انجام داد.

در نهایت میتوان گفت که جنگ و سیاست با یکدیگر مرتبط اند. بنابر این هدف از جنگ،غلبه سیاسی بر دشمن است و این کار با خلع سلاح او در یک در گیری جدی و قاطع میتواند متجلی شود.در نظر کلاوزویتس نابودی نیروهای مسلح دشمن،از جمله عالی ترین و موثر ترین اهداف هر جنگی است.

کلاوزویتس جنگها را به دو دسته تقسیم میکند:

اول جنگی که هدف از آن در هم شکستن دشمن است و دوم جنگی که کسب فتوحاتی را در سرزمین دشمن دنبال میکند.در حقیقت وی با این تقسیم بندی میخواست این حقیقت را یاد آور شود که جنگ چیزی جز ادامه ی سیاست نیست.در فرهنگ لغات وبستر ، واژهِ جنگ اعلان و آغاز به درگیری مسلحانه میان دولتها یا ملتها تعریف شده است. این تعریف یک تبیین خاص سیاسی و عقلایی از جنگ و درگیری به دست می دهد، بدین معنی که برای آغاز جنگ ضروری است تا صریحاً اعلام شود که میان دولتها یک جنگ باشد.