کشف خزرستان

کشف خزرستان

نویسنده: لف نیکالایویچ گومیلیوف
مترجم: ایرج کابلی
ناشر: آگه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 240
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1382 - دوره چاپ : 1

کمیاب  - کیفیت : نو

مروری بر کتاب

خوانندگان تاريخ دان مي دانند كه خزران مردمان قدرت مندي بوده اند كه در پايين دست ولگا مي زيسته اند و به دين يهود در آمده بوده اند و در سال 965 مغلوب امير كي يف شده اند. خواننده ي تاريخ دان يا باستان شناس هم پرسش هاي بسيار دارد، از جمله اين كه: خاست گاه خزران كجا بوده، به چه زباني سخن مي گفته اند، چرا از بازمانده گان شان اثري بر جا نيست؛ با وجود آن كه آيين يهود بيگانه گان را به خود راه نمي دهد، اينان چه گونه توانسته اند يهودي بشوند؛ و مهم تر از همه، مناسبات ميان خزران و زادبوم شان، و نيز مستملكات عظيمي كه تقريبا همه ي اروپاي جنوب خاوري با مردمان بسيارش را در بر مي گرفته، چه گونه بوده است؟

كشف خزرستان در واقع يك سفرنامه‏ ى علمى يا، چنان‏كه خود مى‏ گويد، سرگذشت يك انديشه‏ ى علمى است؛ هم شرح سفر يك هيئت باستان‏شناسى براى شناسايى آثار برجاى مانده از قوم خزر، و هم مرورى است بر چگونگى طرح يك رشته پرسش‏ هاى كلى‏ ترِ تاريخى و جغرافيايى و تلاش براى يافتن پاسخى بر آن‏ها.

شيوه‏ ى نگارش كتاب بسيار جذاب است. در اين كتاب خواننده با يك گزارش رسمى از كارى كه انجام شده و فهرست خشكى از نتايجى كه از آن به دست آمده رو به‏ رو نيست. نويسنده ضمن بهره‏ گيرى از يك شيوه‏ ى كاملاً علمى، فقط خطاب به متخصصان سخن نمى‏ گويد؛ مخاطب او همه‏ ى خوانندگانى هستند كه آگاهىِ ولو اندكى از علوم تاريخى دارند....

خود را به قلعه رساندیم که از تخته سنگ‌های دورتن ساسانی ساخته شده بود. ظاهرا اینجا یک برج دیده‌بانی بوده است، چرا که تمام نواحی ی اطرف تا فاصله‌ی بسیار زیاد را می‌شد از آنجا زیر نظر داشت.بله، ترکان و خزران حق داشته‌اند حجوم مستقیم به دیوار را برگزینند.هر مانور دیگری کار را پیچیده‌تر و دشوا‌تر می‌کرده.مدتی از غروب گذشته بود که به پلاژ برگشتیم. باد آرام گرفته بود، اما هیاهوی امواج برجا بود.

 خزران قوم و دولت قدرتمندی بودند که در منطقه میان رودهای ولگا، دن و ترک، در جانب شمال غربی دریای خزر می زیسته اند، به دین یهود در آمده بودند و در سال 965 م. مغلوب امیرکحاف شده و از تاریخ محو شده اند.

نویسنده برای آگاهی از خاستگاه، مشخصات و سرگذشت این قوم، منابع مختلف را بررسی کرده و پرسش هایی درباره خاستگاه، زیستگاه، طرز زندگی، فرهنگ زبان، مناسباتشان با مستملکات گسترده و مردمان آنها، آثار بسیار اندکی که بر جای نهاده اند و بسیاری سوال های دیگر را مطرح کرده و در این کتاب تلاش کرده به آنها پاسخ گوید.

نویسنده در تحقیقات خود به ویژه بر نقش عوامل جغرافیایی و اقلیمی مانند خشکسالی یا ترسالی ها، افزایش یا کاهش نزولات جوی، پر آبی رودها، بالا آمدن یا پایین رفتن سطح آب دریای خزر در اثر تغییرات جوی و جغرافیایی، به مرور، طی سده های گذشته، وزش بادهای سخت و سایر تغییرات طبیعی در زندگی اقوام عمدتا کوچ نشین و دامدار و یا یکجا نشینان کشاورز مناطق خزرستان تاکید می کند.

کشور خزران روی خط طبیعی پیشروی اعراب قرار گرفته بود در صورت عبور از این راه سرزمین های شرق اروپا برایشان باز بود ولی در اینجا مسلمین به قدرت نظامی عظیمی برخوردند که مانع پیشروی و ادامه تصرف آنها در این جهت گردید . جنگ اعراب و خزرها نزدیک به 100 سال به طول انجامید .تردیدی نیست که در صورت نبود خزرها در شمال قفقاز ،بیزانس این دژ تمدن اروپایی توسط مسلمین دور زده می شد و تاریخ مسیحیت واسلام با آنچه ما اکنون میشناسیم بسیار تفاوت داشت. 

این دولت راههای مهم تجاری ولگا را در کنترل گرفت و بمثابه دولتی حایل میان اسلام پرتکاپو و مردم اسلاوی که امروز روس خوانده می شوند نقشی حساس در تاریخ مسیحیت در شرق اروپا ایفا کرد. معنای ساده این سخن اینست که اگر دولت یهودی خزر نبود مردم روسیه و شرق اروپا مانند مردم سوریه و مصر و عراق ایران مسلمان بودند .

خزران قومی ترک نژاد و ترک زبان اند و در شمال شرقی دریای سیاه و شمال غربی دریای مازندران حکومت مستقلی داشتند و در سال 740 میلادی رسما حاکم و بزرگانش دین رسمی حکومت را دین یهود قرار دادند ...
« حالت عمومی خزرها را ارامنه و گرجی ها و عرب ها مردانی وحشی و خون آشام توصیف می کنند و واقعه نگاری گرجی آنها را یاجوج و ماجوج خوانده است ...