کتابشناسی شیخ فریدالدین عطار نیشابوری

نویسنده: علی میرانصاری
ناشر: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 350
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1382 - دوره چاپ: 1

کیفیت : نو ؛ مهر دارد

مروری بر کتاب

شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری از شعرای بزرگ و مشهور ادبیات فارسی است.اگر چه عطار به شعر و شاعری اعتنا ندارد و شعر را در چشم او مقداری نیست و راضی نیست که او را شاعر بشمارند و به وزن و ردیف و قافیه نمی اندیشد و خود را بیشتر مرد حال می ‏داند و فقط به معنی توجه دارد، ولی باید به حق و انصاف او را از فصیح‏ ترین شعرای زبان فارسی دانست.

منطق ‏الطیر عطار، چنانکه پوشیده نیست، یکی از مهمترین آثار عرفانی به نظم است که توسط یکی از شاعران بنام تاریخ و ادبیات ‏فارسی، شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابورى سروده شده است. مثنوی منطق الطیر که راه‏یابی مرغان به بارگاه‏ سیمرغ را به زبان نمادین بیان می ‏کند حدود 4500 بیت متن به انضمام مقدمه‏ای مفصل در بررسی احوال و شعر عطار و نیز زبان مرغان ‏اختصاص داده شده است. در پایان هم مصحح تعلیقات خود را درباره هر یک از ابیاتی که نیاز به شرح و توضیح دارد، اضافه کرده است.

این کتاب در دو نوع گالینگور و شمیز (با کاستن مقداری از تعلیقات) به بازار کتاب ارائه شده است.اگر استحکام پیرنگ سفر مرغان در منطق الطیر نبود به آسانی می توانستم بگویم که شاهکار فکری و ژرف ترین اثر عطار همین مصیبت نامه است . درین منظومه عطار به جهانهایی از تجربه ی عرفانی دست یافته است که در دیگر آثار او یا نیست یا اگر باشد به این گسترش و ژرفایی خود را نشان نمی دهد .

یکی از مثنوی‌های مسلم‌السند فریدالدین عطار نیشابوری (وفات 618)، نویسنده و شاعر بزرگ ایران و احتمالا از جمله نخستین آثار او. این اثر در چاپی که به تصحیح سید صادق گوهرین (تهران 1338 ) منتشر شده مشتمل است بر 3305 بیت در 22 مقاله. سه مقاله نخستن آن به ترتیب درباره توحید و نعت رسول اکرم صلی‌آلله علیه و اله و سلم و فضائل خلفای راشدین است.تصوف آن چنان مطلوب و سازگار خلق و خوی قوم ایرانی افتاده است و تاثیر آن در تقریبا هر یک از وجوه زندگی و اندیشه این قوم چندان ژرف و دامنه دار است که شناخت نسبی تاریخ و آرای صوفیان، نامی که عارفان مسلمان برخود نهاده اند، برای دانشجویان زبان و ادب فارسی بدون تردید امری کاملا ضروری است.

گنجانیده شدن تذکره الاولیاء در ضمن انتشارات مجموعه حاضر (متون فارسی) صرف نظر از این توجیه کلی به واسطه این امر توجیه می شود که این کتاب کهن ترین متن فارسی در نوع خود به شمار است و نیز اینکه، هر چند که دارای کاستیهایی در ذکر جزئیات تاریخی و زندگینامه هاست، حاوی مقداری انبوه از اطلاعاتی است که در تذکره های بعد یافت نمی شوند و تا آنجا که من دانسته ام در هیچ منبعی دیگر به دیده نمی آیند.

مثنوی عرفانی منسوب به شیح فریدالدین ابوحامد محمدبن ابوبکر عطار نیشابوری (512 یا 513 یا 527-627) شاعر و عارف معروف ششم هجری. بلبل نامه که در صحت انتساب آن به عطار تردیدهایی وجود دارد، مثنوی عرفانی کوتاهی است که آن را "گل و بلبل" نیز خوانده‌اند. این مثنوی در حدود 630 بیت دارد. خلاصه داستان آن چنین است: بلبل عاشق گل می‌شود و ناله‌های عاشقانه او پرندگان دیگر را آزار می‌دهد. پرندگان شکایت نزد سلیمان پیامبر می‌برند. مجلسی حضور وی تشکیل می‌شود و او باز را نزد بلبل می‌فرستد. بلبل نزد پیامبر حاضر می‌شود و محاکمه صورت می‌گیرد. بلبل با سرسختی از خود دفاع و شاکیان را مغلوب می‌کند و عاقبت با نصایح هدهد آرام می‌گیرد