چنگیزخان

چنگیز خان

نویسنده: ولادیمیر تسف
مترجم: شیرین بیانی
ناشر: اساطیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 216
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1363 - دوره چاپ: 1

کیفیت : در حد نو _ نو ؛ لبه جلد سائیدگی مختصری دارد

مروری بر کتاب

یکی از تحقیقات عمده و با ارزشی که تاکنون در باره چنگیزخان، جهانگشای مغول، انجام گردیده است، کتاب حاضر می‌باشد. با وجود این‌که بیش از نیم قرن از تاریخ تدوین آن می‌گذرد، همچنان تازگی و رسائی خود را نگاه داشته و علاوه بر کشور خود جز آثار کلاسیک مغول‌شناسی در غرب در آمده است.

یاسا مانند بسیاری از قوانین قرون گذشته از اصل تناسب میان جرم و مجازات پیروی نمی‌کرد. اصل شخصی بودن مجازات‌ها نیز اعمال نمی‌شد و در بعضی موارد فرزندان مجرم به جای او مجازات می‌شدند یا حتی به عنوان غرامت تحویل محکوم له می‌شدند. از رایج‌ترین مجازات‌ها در میان مغولان، مجازات اعدام بود و در متن یاسا برای بسیاری از اعمال کم اهمیت کیفر اعدام در نظر گرفته شده بود.

به نظر می‌رسد به دلیل پیشرفته بودن تمدن مسلمانان و یا علاقه شخصی چنگیز به اسلام، پیروان این دین از وضعیت بهتری نسبت به سایر مردم برخوردار بودند. در یاسا میزان خون بهای یک مسلمان چهل بالش طلا (معادل ۲۰ هزار مثقال طلا) و خون بهای چینی‌ها یک الاغ تعیین شده بود. مجازات قتل یک مغول نیز مرگ بود. ضمناً مغولان به قصاص اعتقاد نداشتند و نظام برده داری نیز در مورد بیگانگان اعمال می‌شد و گرفتن اقرار از طریق شکنجه مجاز بود.

در یاسا بسیاری از احکام متأثر از باورهای قبیله‌ای نیز به چشم می‌خورد. از جمله: مجازات اعدام برای کسی که در آب یا خاکستر ادرار کند. و یا حیوان را به روش مسلمانان ذبح کند. همچنین هرگونه آلوده کردن یا حتی فروبردن دستها در آب منع شده بود. پا گذاشتن بر روی آتش و ظرفی که برای تهیه غذا استفاده می‌شود نیز ممنوع شده بود.

این احکام حکایت از احترام مغولان به آب و غذا دارند. در زمینه حقوق خانواده مغولان، در واقع زن از سوی مرد خریداری می‌شد. با ازدواج به عضویت خانواده شوهر در می‌آمد و پس از مرگ شوهر نیز به عقد برادر یا پسر شوهرش در می‌آمد. البته آن‌ها می‌توانستند زن را به عقد مرد دیگری درآورند. چند زنی (تعدد زوجات) رایج بود و مادر، خواهر و دختر محرم به شمار می‌رفتند، اما خواهران ناتنی جزء محارم نبودند و ازدواج با آنان آزاد بود. نامزدی کودکان توسط پدر و مادرشان نیز رایج بود. برای زنا و لواط نیز مجازات اعدام در نظر گرفته بودند.

تعصبات مذهبی در میان مغولان وجود نداشت، انجام مناسک مذهبی و رعایت احوال شخصیه مطابق با مقررات مذهبی برای پیروان تمام ادیان و فرقه‌ها آزاد بود.

استفاده از القاب افتخاری نیز در میان مغولان رایج نبود و چنگیز فرمان داده بود که از گفتن سخنان پرطمطراق خودداری کنند و وقتی با سلطان یا هرکس دیگر سخن می‌گویند، تنها نام او را بر زبان آورند. از مقررات جالب یاسا در این مورد؛ مالیات نگرفتن از فرزندان ابوطالب، فقها، قاریان قران، پزشکان، دانشمندان، زاهدان، مؤذنان و مرده‌شویان بود...