چرا عقب مانده ایم؟ ؛ جامعه شناسی مردم ایران

چرا عقب مانده ایم؟

نویسنده: علی محمد ایزدی
ناشر: علم
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه : 352
اندازه کتاب: رقعی سلفون - سال انتشار: 1382 - دوره چاپ: 1

کیفیت : نو ؛ مزین به نوشته و امضای نویسنده

مروری بر کتاب

جامعه شناسی مردم ایران 

و اما پیش آمدی که در طول حیاتم بیش از همه تکانم دادو به سوی تحقیق دقیق و مطالعه خلقیات جامعه مان کشاند و در حدود سی سال ذهن مرا مشغول نگه داشت، واقعه ی کودتای 28 مرداد 1332علیه مصدق بود. بعد از آن روز سیاه، برای من سوال بسیار بزرگی مطرح شد و آن اینکه چرا توده های چند هزار نفری مردم که تا چند روز قبل، از توپ های چلوار، طومار ها می ساختند و بعضی واقعاً با خون سر انگشت خود، بر آن می نوشتند:” از جان خود گذشتیم، با خون خود نوشتیم، یا مرگ یا مصدق” و یا اکثریت قریب به اتفاق مردم ایران که در فاصله کوتاهی قبل از کودتا، در رفراندم مصدق برای انحلال مجلس به طرفداری از او رأی مثبت داده بودند، خانه کوب شدند. و عده ای دیگر هم 180 درجه چرخیده، علیه مصدق شعار دادند.

بعد از آن سال، هر کتابی که می خواندم، هر صحنه ای که می دیدم، در هر نوع اجتماعی که شرکت می کردم، در بین مردم کوچه و بازار، شهر و روستا، در خانه و مدرسه، در ادارات دولتی و موسسات خصوصی، همه جا، مراقب و متوجه رفتار و گفتار و کردار خودم، اطرافیانم و اشخاصی که با آنها روبرو می شدم، بودم تا شاید با توجه به خلقیاتمان، بتوانم پاسخی منطقی، برای سوالم بدست آورم. به رفتاری که بزرگتر ها نسبت به کودکان و نوجوانان داشتند و به نحوۀ برخوردی که بزرگتر ها نسبت به یکدیگر و نسبت به فرزندان خودشان داشتند، توجه و دقت می کردم.

در سال 1341 با روی کارآمدن کندی در آمریکا و نخست وزیری دکتر امینی در ایران، فضای سیاسی کشور کمی باز شد و دولت اجازه فعالیت مجدد به جبهه ملی داد. در پاییز آن سال کنگره جبهه ملی در تهران تشکیل شد و من همراه با عده ای شیرازیان به عنوان نمایندگان جبهه ملی فارس در کنگره شرکت کردیم. در بهمن ماه همان سال بود که شاه “انقلاب سفید شاه و مردم” را اعلام نمود و با برگزاری رفراندم، منشور شش ماده ای، انقلابش را به تصویب مردم رساند که بعداً به تدریج به 12 ماده رسید.

بعد از رفراندم تمام کسانی را که در کنگره جبهه ملی شرکت کرده و شناخته بودند، توقیف کردند. من را هم در شیراز به زندان ساواک بردند. با اینکه در زندان انفرادی بودم، ولی انصافاً هیچگونه شکنجه و تحقیر و توهین یا ادای کلمۀ زشتی نسبت به من سایر زندانیان سیاسی در کارشان نبود.بعد از تقاضای مصرانه ام به اینکه کتابی، مجله یا روزنامه ای در اختیارم قرار دهند که مشغول باشم، موافقت شد که یک جلد قرآن برایم بیاورند...

نویسنده در فصل نخست کتاب "چرا عقب مانده ایم؟"، با کمی تغییر در عنوان اصلی، به این مساله می پردازد که چرا عقب افتاده ایم؛ و در این راستا نقش عناصر مختلفی هم چون استعمارگران، سیستم سلطنتی، حاکمیت، ذخایر نفت، موقعیت استراتژیک، ناآگاهی و کمبود سواد، نقش دین و شخصیت اخلاقی ملت ایران را مورد بررسی قرار می دهد.

وی مورد آخر را بازتر می کند و در فصل دوم، ضمن تشریح شخصیت اخلاقی ایرانیان، نظریات بزرگان خارجی همچون هرودت، گزنفون، آمی ین مارسلین، گرنت واتسون، جیمس موریه، شاردن و چند تن دیگر از صاحب نظران غیرایرانی را بررسی می کند و برای این که بحث را متعادل پیش ببرد، به نظریات بزرگان ایرانی همچون حکیم ابوالقاسم فردوسی، قائم مقام فراهانی، سعدی شیرازی، ابوالقاسم حالت، سید محمدعلی جمالزاده، سیمین بهبهانی، جلال آل احمد، مهدی بازرگان و دیگر فرهیختگان ایرانی اشاره می کند.

از جمله مواردی که در کتاب "چرا عقب مانده ایم؟" توسط "علی محمد ایزدی" تحلیل شده است، رفتارهایی نظیر آبرودوستی، مهمان نوازی، عزت نفس، دخالت و تجسس، استهزا، سوءظن، پشت سرگویی، عجله، سمبل کاری، دوری گزینی از برنامه ریزی و کار منظم، لجبازی، انتقام جویی، دروغ گویی، تجاوز به حق دیگران، سرکشی و عدم اطاعت و چندین مورد دیگر از موارد اخلاقی می باشد که از دیدگاه جامعه شناسی بررسی شده است. نویسنده همچنین در فصل سوم این اثر، به تحلیل شخصیت اخلاقی ایرانیان در دو بخش شناخت انسان و آسیب شناسی دروغ پرداخته که هر کدام به موضوعات مختلف تقسیم بندی شده اند.