پیدایش و تحول رفتارها و آفریده های فرهنگی و هنری

پیدایش و تحول رفتارها و آفریده های فرهنگی و هنری

نویسنده: کاوه احمدی علی آبادی
ناشر: نگاه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 262
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1388 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

انسان در طول شبانه روز به شمار قابل توجه‌اى از فعالیت‌ها دست مى‌زند که نمى‌توان با نیازهاى زیستى به تبیین‌شان پرداخت. بسیارى از رفتارهایى را که به شکل فعالیت‌هاى ادبى، فرهنگى و هنرى بروز مى‌دهیم، عارى از هر گونه علل زیستى است. پس به چه سبب انسان ـ چه بدوى و چه امروزى ـ به فعالیت‌هایى روى آورده است که تحت عنوان آثار هنرى و فرهنگى مى‌شناسیم؟ و به چه علتى، نیاز به خلق و بازآفرینى مداوم آن‌ها را بى‌وقفه در خود احساس کرده است؟

فروید هنر را نشأت گرفته از شورهاى فطرى انسانى، به خصوص شور جنسى مى‌دید که وازدگى‌هاى خود را دگرگون و برتر مى‌سازد.

در عرصه فرهنگ، افرادِ هیچ نسلى نمى‌توانند از دستاوردهاى نسل دیگر استفاده کرده و با آن‌ها ارتباط برقرار کنند، مگر این که هر نسل، پس از تولّد، به همان تعاملاتى دست بزند که نسل‌هاى پیشین زده‌اند؛ و از آن طریق، همان نوع برنامه‌هایى را در مغز درونى سازد که نسل‌هاى پیشین درونى ساخته‌اند، و با عدم این‌همانىِ تعاریف، در صورت تمایل، همان رفتار و آثارى را متجلّى سازد که پیشینیان بروز مى‌دادند. بنابراین باید گفت که، هیچ نسلى، میراثى را به نسل بعدى انتقال نمى‌دهد، مگر این که نسل جدید به تعاملاتى مشابه نسل قبلى دست زده و به درونى کردنِ برنامه‌هایى مشابه نسل پیشین مبادرت ورزیده باشد تا بتواند با آثار به جاى مانده از گذشتگان، ارتباط برقرار کرده، از آن‌ها استفاده کرده و مشابه آثار آنان بیافریند. آنچه در بالا از آن یاد شد، در نظریه‌اى بنیادى تحت عنوان "نظریه تعاملى ـ تناقضى" به آن پرداخته‌ایم.

در این مجموعه مقالات، نظریه‌اى بنیادى مطرح مى‌شود که براى پاسخگویى به پرسش‌هاى فوق، به تبیین برنامه‌هایى در مغز بپردازد که موجب ظهور رفتارها و آثارى مى‌گردد که از آن‌ها تحت عنوان آفریده‌هاى هنرى و فرهنگى یاد مى‌کنند. نظریات این اثر، از نظرگاه هنر یا فرهنگ به تشریح‌شان نمى‌پردازد، بلکه از زاویه نظریه‌اى علمى و بنیادى به تبیین پدیده‌ها و رفتارهایى مى‌پردازد که در عرصه‌هاى فرهنگى و هنرى تعریف مى‌شوند. به بیان دیگر، به بحث‌هاى زیباشناختى و طبقه‌بندى‌هایى که مفهومِ اثر فرهنگى و هنرى و غایت و وجوه مختلف آن را مدنظر قرار مى‌دهند، کارى نداشته و آن را در حیطه پردیسه هنر مى‌بیند و تنها در گستره علمى درصدد تبیین پدیده‌ها و رفتارهایى برمى‌آید که در زمینه‌هاى فرهنگى و هنرى تحقق یافته و متجلى مى‌شوند.

پدیده‌هایى همچون موسیقى، انواع نمایش، رقص، بازى، مناسک، زبان، اسطوره و افسانه، شعر، نقاشى، تصویرنگار و خط که در این اثر تبیین شده‌اند، هر یک به تنهایى بحث‌هاى بسیارى را به خود اختصاص داده‌اند و نظریات علمى متعددى براى تشریح‌شان شکل گرفته است.