پژوهشی در قصه شیخ صنعان و دختر ترسا

پژوهشی در قصه شیخ صنعان و دختر ترسا

نویسنده: جلال ستاری
ناشر: نشر مرکز
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 206
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1378 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : در حد نو 

مروری بر کتاب

داستان معروف شیخ صنعان حکایت پیری زاهد که کارش به کفر میانجامد و دین و دنیای خود را در راه عشق ترسا دختری میبازد، نخستنی بار در تحفه الملوک غزالی نقل شده و آنگاه عطار احتمالا بر پایه ی همان روایت ، در منطق الطیر خویش آن را به تفصیل پرداخته و کمال بخشیده است.

پس از عطار، شاعری با تخلص وحدت هندی نیز آن را با تغییراتی چند نظم کرده، و روایتهایی به کردی و ترکی( از جمله روایت ترکی امیر علیشیر نوایی) نیز از آن در دست است که این همه حاکی از شهرت و مردم پسندی این داستان است و در این کتاب که پایه ی آن بر روایت عطار است، از آن روایت های دیگر نیز سخن رفته است.

کتاب که چون دیگر کتابهای مجموعه پژوهش در قصه های جاودان بر سر آن است که « قصه های کهن را به سخنگویی وا دارد» این قصه را دارای قالب و معنایی رمزی و تمثیلی می داند که گر چه لابد پایه ای نیز در واقعیت داشته به مرور به مقو له ای اسطوره ای و نمادین وادار شده و عطار در آن به توصیف راه پر خوف و خطر وادی عشق و چگونگی « رستن طلب در دل طلب» پرداخته و باورد دارد که حق، پیر پارسا و دختر ترسا را « پس از آن که از تف خورشید عشق سوختند از مقام بشریت در گذرانید».

...دختر مظهر نمادین آرزویی است برتر از تن و موجب استعلاء تن .آرزویی كه از احتمالات و ممكنات و حادثات جسم كه تنها به خود می‌نگرد، می‌رهد و تا مرز مطلق ارتقاء می‌یابد .در این مرحله است كه مبادله میان دو تن به صورت ایثار متقابل ممكن می‌شود و صورت می‌گیرد و زمان، گویی از حركت باز می‌ماند و آن مقام، همان حال وجد و سكر عرفانی است