ارانی‌ برای علم‌ روح‌ یا روان‌شناسی‌ اهمیت‌ زیادی‌ قائل‌ است‌ و این‌ دانش‌ را مکمل‌ علوم‌ طبیعی‌ و اساس‌ علوم‌ نظری‌ و فکری‌ می‌داند. برای‌ بحث‌ در اخلاق‌، نیازمند ورود به‌ علم‌ روح‌ یا علم‌النفس‌ هستیم‌.در مورد پیوند اخلاق‌ و روان‌شناسی‌، وی‌ معتقد است‌ تشخیص‌ وظیفه‌ اخلاقی‌، به‌ کمک‌ دانش‌ روان‌شناسی‌ ممکن‌ است.ارانی‌ انسان‌ را یک‌ ماشین‌ می‌انگارد؛ روح‌ از نظر او مجموعه‌ای‌ از خواص‌ ماده‌ است‌ و آثار روحی‌، از جمله‌ اخلاق‌، خاصیت‌ دستگاه‌ عصبی‌ انسان‌ است‌. تمام‌ آثار روحی‌ انسان‌ دارای‌ قوانین‌ کمی‌ است‌.

در میان‌ این‌ آثار روحی‌، در کنار علم‌، هنر و... ، اخلاق‌ نیز جزو اکمل‌ تجلیات‌ روح‌ می‌باشد. هوش‌ و درایت‌ در حصول‌ اخلاق‌ در انسان‌، کاملاً دخیل‌ است‌.

ظهور اخلاق‌، محصول‌ تأثیر عالم‌ خارج‌ و جامعه‌ بر سلسله‌ اعصاب‌ و عکس‌العمل‌ اعصاب‌ است. اخلاق‌ و قواعد اخلاقی‌ اموری‌ فطری‌ برای‌ انسان‌ محسوب‌ نمی‌شوند. ریشه اخلاق‌ همانند مبنای‌ دیگر افعال‌ و احساسات‌ انسانی‌، مفید یا مضر بودن‌ برای‌ فرد و نوع‌ است‌ و امر مفید چیزی‌ است‌ که‌ برای‌ انسان‌ تولید لذت‌ می‌کند.پس‌ جلب‌ شدن‌ انسان‌ نسبت‌ به‌ امور اخلاقی‌، بر اساس‌ مفید بودن و لذت‌ است‌. حتی‌ اگر سخن‌ از اخلاق‌ عاشقانه‌ باشد، این‌ امر چیزی‌ جز علاقه شدید موجود زنده‌ـ مانند انسان‌ـ برای‌ جلب‌ امر مفید نیست‌.