پرچم و پیکره شیر و خورشید

پرچم و پیکره شیر و خورشید

نویسنده: نصرت الله بختور تاش
ناشر: دانشکده افسری
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 275
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1345 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : در حد نو  _ نو ؛ واجد عکس محمدرضا شاه پهلوی

مروری بر کتاب

مصور

اورنگ پرچم و پیکرهء شیر و خورشید کتاب پرارزشی است بنام «پرچم و پیکرهء شیر و خورشید» گردآوردهء افسر دانشمند و ایران دوست سرکار سرهنگ دکتر نصرت اله بختور تاش استاد دانشکدهء افسری که در اردی‌بهشت ماه امسال چاپ‌شده است. ایشان افزون براینکه دانشگاه جنگ را دیده‌اند،با انجام‌ دادن کارهای اداری از چندسال پیش در دانشکدهء حقوق به درس خواندن سرگرم‌ شده،در سال 1341 در رشتهء علوم سیاسی به دریافت درجهء لیسانس پیروزی یافته‌اند و با داشتن زن و سد فرزند،بازهم دنبال کار را گرفته،در سال 1344 دورهء دکترای‌ حقوق را به پایان رسانیده‌اند-درود بر این افسر کوشا و پرکار و میهن‌پرست و دانشمند که مایهء سرافرازی کشور ارجمند ما هستند.

انسان از روزگاران بسیار دور از پیکر و شکل جانوران شعارها برای خود ترتیب می داده است. الفباهای گوناگون ریشه ای از پیکره و اندام جانوران دارد و نمونه جالبی از خط هیروگلیف که هنوز نیز در دست است یادگاری از چنین روزگاری است.
در کشور خودمان ایران نیز از شکل حیوانات و اختران آسمانی مانند خورشید استفاده کرده و آنرا نقش پرچم ها قرار می داده اند. اصولا خورشید درخشان ترین ستاره منظومه شمسی است و در بسیاری از مذاهب کهن درخور ستایش و احترام بوده است. شیر نیز دلیرترین جانوران بوده و رمز دلیری و نیرومندی به شمار می رود و بسیاری از مردم کشورها در زمانهای مختلف به فرزندان خود نام شیر داده اند.

در تاریخ ، نام پادشاهانی را بیاد می آوریم که با کلمه لئو ، اسد ، ارسلان که همه بمعنی شیر است شروع می شود.
در ایران نیز که تاریخی کهن و فرهنگی ژرف دارد از شکل خورشید و نقش شیر برای پرچمها و سکه ها بهره برداری می کرده اند. بکار بردن پرچم از روزگار پیش از تاریخ در میان تیره ها و ملیت های مختلف مرسوم بوده منتها بیشتر در جنگلها به کار می رفته و هر گروه ، پرچمی با رنگی خاص و با نقوشی که شعار و علامت آن قوم بوده است همراه داشته.

نخستین اشاره در تاریخ اساطیر ایران به وجود پرچم، به قیام کاوه آهنگر علیه ظلم و ستم آژی دهاک (ضحاک) بر می گردد. در آن هنگام کاوه برای آن که مردم را علیه ضحاک بشوراند ، پیش بند چرمی خود را بر سر چوبی کرد و آن را بالا گرفت تا مردم گرد او جمع شدند. سپس کاخ فرمانروای خونخوار را در هم کوبید و فریدون را بر تخت شاهی نشانید.فریدون نیز پس از آنکه فرمان داد تا پاره چرم پیش بند کاوه را با دیباهای زرد و سرخ و بنفش آراستند و دُر و گوهر به آن افزودند، آن را درفش شاهی خواند و بدین سان " درفش کاویان " پدید آمد. نخستین رنگهای پرچم ایران زرد و سرخ و بنفش بود، بدون آنکه نشانه ای ویژه بر روی آن وجود داشته باشد.

درفش کاویان صرفاً افسانه نبوده و به استناد تاریخ تا پیش از حمله اعراب به ایران، بویژه در زمان ساسانیان و هخامنشیان پرچم ملی و نظامی ایران را درفش کاویان می گفتند، هر چند این درفش کاویانی اساطیری نبوده است.
محمدبن جریر طبری در کتاب تاریخ خود به نام الامم و الملوک می نویسد:
درفش کاویان از پوست پلنگ درست شده، به درازای دوازده ارش که اگر هر ارش را که فاصله بین نوک انگشتان دست تا بندگاه آرنج است 60 سانتی متر به حساب آوریم، تقریباٌ پنج متر عرض و هفت متر طول می شود. ابولحسن مسعودی در مروج اهب نیز به همین موضوع اشاره می کند.

به روایت اکثر کتب تاریخی، درفش کاویان زمان ساسانیان از پوست شیر یا پلنگ ساخته شده بود، بدون آنکه نقش جانوری بر روی آن باشد. هر پادشاهی که به قدرت می رسید تعدادی جواهر بر آن می افزود. به هنگام حملهٌ اعراب به ایران، در جنگی که در اطراف شهر نهاوند در گرفت درفش کاویان به دست آنان افتاد و چون آن را همراه با فرش مشهور " بهارستان " نزد عمربن خطاب خلیفه مسلمانان، بردند وی از بسیاری گوهرها، دُرها و جواهراتی که به درفش آویخته شده بود دچار شگفتی شد و به نوشته فضل الله حسینی قزوینی در کتاب المعجم می نویسد: " امیر المومنین سپس بفرمود تا آن گوهرها را برداشتند و آن پوست را سوزانیدند ".

با فتح ایران به دست اعراب - مسلمان، ایرانیان تا دویست سال هیچ درفش یا پرچمی نداشتند و تنها دو تن از قهرمانان ملی ایران زمین، یعنی ابومسلم خراسانی و بابک خرم دین دارای پرچم بودند. ابومسلم پرچمی یکسره سیاه رنگ داشت و بابک سرخ رنگ به همین روی بود که طرفداران این دو را سیاه جامگان و سرخ جامگان می خواندند.
از آنجائی که علمای اسلام تصویرپردازی و نگارگری را حرام می دانستند تا سالهای مدید هیچ نقش و نگاری از جانداران بر روی درفش ها تصویر نمی شد...

فهرست

فصل اول : پرچم در ایران باستان
فصل دوم : انگیزه پیدایش نقش های گوناگون
فصل سوم : فره ایزدی 
فصل چهارم : پرچم پس از گسترش دین اسلام در ایران تا انقلاب مشروطه
فصل پنجم : شمشیر
فصل ششم : برگ زیتون ، برگ خرما و گل
فصل هفتم : پیشینه پیکره شیر و خورشید
فصل هشتم : پرچم از زمان مشروطه تا کنون
فصل نهم : پرچم در دوران پهلوی
فصل دهم : پرچمهای موزه دانشکده افسریپ
فصل یازدهم : بحث تطبیقی
فصل دوازدهم : پرچم شیر و خورشید سرخ ایران