پارسه ؛ تاریخ شهرها و روستاهای فارس ؛ سه جلدی

پارسه ؛ تاریخ شهرها و روستاهای فارس

نویسنده: سیدرزاق امیری
ناشر: نوید شیراز
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 3408
اندازه کتاب: وزیری سلفون  - سال انتشار: 1399 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

مصور

کتاب مصوّر حاضر، دربردارند ه تاریخ کامل و جامع «فارس» و شهرها و روستاهای اطراف آن است. این اثر در سه جلد منتشر شده و زبان نگارش آن ساده و روان است. نویسنده تلاش کرده تا تاریخ و جغرافیای کامل این منطقه را در ادوار مختلف بررسی و مطالعه کند و هم چنین اوضاع معاصر آن را به صتویر بکشد.

مطالب کتاب دربردارند ه جغرافی، وجه تسمیه، بنیانگذار، پیشینه تاریخی، اقتصاد، راه ها، مذهب، بزرگان و آثار تاریخی هر شهر یا روستا است که به تفکیک شناسایی شده است. ویژگی شاخص این اثر، جامعیت مطالب پژوهش است که مخاطب را از آثار دیگر بی نیاز می کند....

درباره قدمت و اهمیت فارس سخن گفتن توضیح واضحات است چرا که شاهدانی چون پاسارگاد و تخت جمشید را در بطن خود دارد و این قسم گواهان که از قدمت تاریخ و فرهنگ غنی این خطه از سرزمین کهنسال ایران حکایت می کنند، در فارس فراوانند. روایت است که از اولین مکتوبات برجای مانده در تاریخ ایران به روزگار کورش کبیر بر می گردد و در این مقطع که سرآغاز تاریخ مکتوب ایران محسوب می شد، فارس به عنوان خطه ای مهم از سرزمین پهناور ایران محسوب می شد.

در واقع مرکز حکومت هخامنشیان همین منطقه بوده و چنانچه می دانیم کورش کبیر از سمت پدر فرزند حکمران فارس (یا پارس) بوده و از سمت مادری نوه پادشاه ماد بوده که پایتختش در هگمتانه قرار داشته است. اما کورش در جوانی با شوریدن بر مادها و شکست دادن آنها، سلسله هخامنشی را بنیان گذارد و در این دوران فارس در مرکز تغییر و تحولات و تمدن ایرانی بوده است.

پس از جمله اعراب به ایران نیز ساکنان این منطقه در برابر آنها مقاوت بسیار کردند اما در هم شکستند با وجود این تا قریب سی سال ساکنان آن برای نگه داشتن دین نیاکان خود به مسلمانان جزیه می پرداختند تا اینکه رفته رفته اسلام آوردند و فرهنگ ایرانی آنها با فرهنگ اسلامی در آمیخت و پیش رفت.

این کتاب اثری ست درباره چنین خطه ای از ایران بزرگ و آنگونه که قابل پیش بینی است، پرداختن به استانی با این تاریخ و قدمت دیرینه در قالب اثری پژوهشی و تحقیقی، برای آنکه حق مطلب را برساند به اثری سه جلدی بالغ بر سه هزار و پانصد صفحه انجامیده است.

شکی نیست که اگر نویسنده قصد داشت در قالب اثری صرفا تحلیلی به کلیات امر بسنده کند، یا اینکه با رویکردی مشخص و محدود، به شکلی کلی نگرانه به استان فارس بپردازد، حجم کار می توانست به مراتب کمتر از این شود؛ اما در کتاب حاضر نویسنده با رویکردی جزئی نگرانه کوشیده اثری جامع را تدارک ببینند که اغلب آنچه گفتنی درباره فارس و شهرها و شهرستانهایش وجود دارد، در این کتاب جمع آوری کند.

از این سبب ما با سه جلد کتاب پروپیمان روبه رو هستیم که می توان درباره آنها گفت همه آنچه راجع به فارس بخواهید بدانید، می توانید در این سه جلد پیدا کنید. در واقع کتاب حاضر اثر مرجعی ست درباره استان فارس که همانند انبانی پر از اطلاعات دسته بندی شده، در زمینه های مختلف، که پاسخ سوالات مختلف را در آن می توان یافت. به گونه ای که اگر کسی برای نوشتن کتابی در حوزه تاریخ، جغرافیا، آداب و رسوم فرهنگی و... درباره مردم فارس و ساکنان نقاط مختلف آن اطلاعاتی لازم داشته باشد می تواند با رجوع به این کتاب بخش اعظم مصالح مورد نیاز و مواد خام کاربردی برای پژوهش و تحقیق خود را به سهولت در این کتاب پیدا کند. 

مطالعه کتاب به روشنی گواه زحمات بسیاری است که برای گرد آوری، دسته بندی، تنظیم و پردازش این اطلاعات است چرا که اطلاعات جمع آوری شده در این اثر نه از نوع اینترنتی که از دل کتابهای گوناگون، همچنین نشریات مختلف، گزارش های آماری سالهای دور و نزدیک وحتی سالنامه های درون سازمانی تا گاهنامه های فرهنگی و تاریخی و... بیرون آمده است و جالب اینکه نویسنده حتی از کتب درسی نیز صرف نظر نکرده و برای کامل تر کار خود گاه ارجاعاتی به کتابهای درسی نیم قرن پیش داشته و یا عکسی را از دل آنها بیرون آورده و در کتاب منتشر ساخته است.
ظاهرا نویسنده تنها از نزدیک به ۴۵۰کتاب به عنوان منبع استفاده کرده و برای بدست آوردن پاره ای اسناد و مدارک گاه مشقت سفر به کتابخانه هایی در نقاطی دور را به جان خریده است و همه این زحمات وقتی جلوه حقیقی خود را می یابند و عظمت کار وقتی خود را نشان می دهد که توجه داشته باشیم نویسنده کتاب نه یک فرد معمولی با بنیه ی بدنی متعارف نیست، بلکه رزمنده جانبازی ست ۷۰ درصدی که با وجود قطع نخاع بودن کاری کرده کارستان و البته نباید از نقش مو ٔثر ناشر نیز در حمایت از این پروژه غاقل بود؛ به خصوص آنکه نشر نوید شیراز به عنوان یکی از ناشران مطرح خارج از تهران، در زمینه فرهنگ و تاریخ فارس کارهای ماندگاری منتشر کرده است.
تا پیش از این در زمینه تاریخ فارس مهمترین کتابها فارسنامه ناصری، فارسنامه ابن بلخی، آثار عجم یا اقلیم پارس و ... بوده اما هیچ یک از این آثار باوجود ارزشهایی که از آن برخوردارند، دربرگیرنده تاریخ فارس در این گستره ی تاریخی نیستند که از ایران باستان آغاز شده و تاریخ امروز ختم شود برای نمونه فارسنامه ناصری به خطه فارس در دوران قاجار پرداخته است. اما کتاب حاضر نه فقط از این نظر محدودیت نداشته و فراگیر است، بلکه در دیگر جنبه ها نیز کیفیتی تقریبا جامع دارد.

نویسنده کتاب را با پرداختن به کلیات تاریخی، فرهنگی، جغرافیایی، و آماری استان فارس آغاز می کند که یک سوم حجم جلد اول را دربر می گیرد. اما سپس با رعایت ترتیب الفبایی شهر به شهر از الف تا ی پیش می رود و هر شهر را به طور تفکیکی دِه به دِه و منطقه به منطقه مورد بررسی قرار می دهد و هر آنچه اطلاعات سودمند تاریخی و حتی آماری درباره این مناطق وجود دارد بر شمرده و ثبت و ضبط می کند. در مورد هر شهر یا منطقه علاوه بر اطلاعات تاریخی و جغرافیایی، آداب و رسوم و فرهنگ های بومی و همچنین ذکر آمار و ارقام نفوس آن شهر یا منطقه، اسناد تصویری و ترسیمی گوناگونی از نقشه های قدیم و جدید گرفته تا تصاویری از اماکن و ابنیه تاریخی، امام زاده ها و... در جای جای کتاب مورد استفاده قرار گرفته اند.

جامعیت و حجم بالای کتاب اگرچه از یک سو نشان از پشتکار نویسنده ای ست که باوجود مشکلات جانبازی، کاری پرو پیمان را به سرانجام رسانده، اما از جنبه ای دیگر نشان دهنده غنا و قدمت استانی است که هر گوشه آن، از روستاها گرفته تا شهرهای کوچک و بزرگ از چنان قدمت و تاریخی برخوردار است که آدمی را به حیرت وا می دارد.

ویژگی منحصر به فرد استان فارس این است که نه فقط در برگیرنده نشانه ها و یادگارانی از تاریخ ایران پیش از اسلام است، بلکه در آن ردپای فرهنگ و تاریخ دوران پس از اسلام و چگونگی گره خوردن آن با تاریخ ایران را نیز می توان مشاهده کرد و این بده بستان فرهنگ ایرانی و اسلامی در این کتاب با انتشار تصاویر و اسناد مدارک انعکاسی در خور داشته است.