واژه نامه بندهش

واژه نامه بندهش

نویسنده: مهرداد بهار
ناشر: بنیاد فرهنگ ایران
زبان کتاب: فارسی - پهلوی - اوسطایی
تعداد صفحه: 500
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1345 - دوره چاپ: 1 

کمیاب  - کیفیت : عالی

مروری بر کتاب 

به هنگام خواندن بسیاری کتاب ها و متون پژوهشی در تاریخ و فرهنگ ایران به «بندهش»  بازگشت داده می شود. کتاب را که می خوانی گویا زمان به پس  بازگشته و با شگفتی با دانسته هایی روبه رو می شوی که گویا زمانی جزیی از وجودت بوده اند و کم کم ،پاره پاره، از تو جدا شده اند و اکنون در برابرت است و می توانی  تکه های گمشده ای را برداری. اطلاعات فشرده و کوتاه است و دارای نظم و ترتیب عجیبی است. بندهش در اصل به زبان پهلوی نوشته شده و استاد مهرداد بهار واژه های پهلوی و اوستایی آن را ترجمه نموده است.

مهرداد بهار در دهم مهرماه 1308 ه.ش. در خانواده محمد تقی ملک الشعرا بهار در تهران چشم به جهان گشود.وی پنجمین فرزند ملک الشعرای بهار بود. سال 1334 در دانشگاه تهران ثبت نام کرد ودر 1336، دوره کارشناسی زبان وادبیات فارسی را به پایان برد.در زمستان 1337 برای ادامه تحصیل در حوزه ایران شناسی به لندن رفت .دوره کارشناسی ارشد را در رشته مطالعات کهن ومیانه ایرانی که شامل تاریخ وفرهنگ وزبانهای ایران باستان بود، در سال 1342 به پایان برد.آنگاه دو سال دیگر در دوره دکتری برای رساله ای با عنوان "آفرینش در اساطیر ایران" زیر نظر مری بوریس پژوهش کرد."واژه نامه بندهش" نخستین کار اوست.پس از آن "جستاری در اساطیر ایران" ، "از اسطوره تا تاریخ" ، "ادیان آسیایی" ، "سخنی چند درباره شاهنامه" ، "اشکانیان"از تالیفات این اسطوره شناس ومحقق تاریخ ایران باستان به شمار می رود.دکتر مهرداد بهار استاد ایران شناسی که با نگاهی نو به تاریخ وفرهنگ اساطیر ایرانی نگریسته است در 22 آبان 1373 ودر 65 سالگی بر اثر بیماری سرطان خون درگذشت.

بُنْدَهِشْن نام کتابی است به پهلوی که تدوین نهایی آن در سدهٔ سوم هجری قمری رخ داده‌است. نام این کتاب در فارسی به صورت بندهش هم آمده‌است. نویسنده (تدوین‌کنندهٔ نهایی) آن «فَرْنْبَغ»، فرزند «دادویه» نام داشت.«بندهشن» به معنی «آفرینش آغازین» یا «آفرینش بنیادین» است. نام اصلی کتاب، چنان‌که در ابتدای متن کتاب آمده،احتمالاً «زندآگاهی» به معنی «آگاهی مبتنی بر زند» بوده است. این خود می‌رساند که نویسنده اساس کار خود را بر تفسیر اوستا قرار داده‌است.∗ مطالب کتاب در سه محور اصلی است:

آفرینش آغازین
شرح آفریدگان
نسب‌نامهٔ کیانیان.

از این کتاب دو تحریر موجود است اولی موسوم به بندهشن هندی که مختصرتر است و دومی موسوم به بندهشن بزرگ یا بندهشن ایرانی که مفصل‌تر است. صفت هندی یا ایرانی از آن رو بر آن‌دو نهاده شده‌است که نسخ اولی در هند استنساخ شده‌است و نسخ دومی در ایران.

بندهشن در ۳۶ فصل نوشته شده و بخش‌های این کتاب در ویرایش مهرداد بهار این گونه است:
بخش نخست: سرآغاز
بخش دوم: دربارهٔ آفرینش مادی
بخش سوم: دربارهٔ فراز آفریدن روشنان
بخش چهارم: دربارهٔ چگونگی و علت آفریدگان برای نبرد
بخش پنجم: تازش اهریمن بر آفرینش
بخش شم: دربارهٔ دشمنی دو مینو
بخش هفتم: دربارهٔ زیج گیهان که چگونه اتفاق افتاد
بخش هشتم: دربارهٔ نبرد کردن آفریدگان گیتی با مقابلهٔ اهریمن
بخش نهم: دربارهٔ نحوهٔ آن آفرینش