هویت ملی و جهانی شدن

هویت ملی و جهانی شدن

نویسنده: اکبر عباس زاده , مهدی عباسی
ناشر: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 410
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1384 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مجموعه مقالات

سال های آخر قرن بیستم و اوایل قرن 21 میلادی با ورود تکنولوژی جدید ارتباطی، افزون تر شدن قدرت شرکت های فراملی و فروپاشی بلوک سوسیالیست، جهان وارد عرصه جدیدی از تعاملات اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و قومی شده که ویژگی بارز آن فشردگی زمان، مکان و فضا، رشد مطالبات و گرایش های هویت خواهانه، ادغام اقتصادی، اضمحلال فرهنگ ها و خرده فرهنگ های ضعیف و کم رنگ شدن مرزهای ملی است. این پدیده که به نام جهانی شدن مشهور گشته، تعاریف، پیشینه مصادیق و آثاری دارد که این مقاله ضمن واکاوی مختصر آن، اثر جهانی شدن را بر هویت های ملی و قومی مورد بررسی قرار می دهد.

ایران کشوری است کهن و به تعبیر «هگل»، ایرانیان نخستین قوم متعلق به تاریخ‌اند. ایران را چهارراه تمدن‌ها‌ و ترمینال تمدن‌ها‌ هم نام نهاده‌اند. ترکان، تازی‌ها‌ و تاتارها بر ایران تاخته‌اند و از این نظر چهره‌ی تاریخی ایران خونین است. اما ایرانیان در پس این خشونت‌ها‌، توانسته‌اند روح و توان خویش را باز یابند و به حیاتشان ادامه دهند. نخستین اقوام ایرانی که در قلمرو جغرافیایی پارسی سکنی گزیدند، مردمانی مذهبی بوده‌اند.

دینی بودن به معنای یکتاپرستی، عبودیت و حیات مبتنی بر فضایل از دیرباز با ایرانیان همراه بوده است و تحولات، دگرگونی‌ها‌ و حتی تکانه‌ها‌ی شدید تاریخی نتوانسته‌اند جنبه‌ی دینی زندگی ایرانیان را کنار زده و نابود کند. حوادث تاریخی یک قرن اخیر هم نشان داده است که در نقاط تعیین کننده تاریخی، صورتی کارآمد از هویت ایرانی در میدان عمل به نمایش درآمده و اثربخشی خود را به اثبات رسانده است.

فرایند جهانی شدن و یا پروژه جهانی شدن با اختلاف نظری که در این زمینه وجود دارد که آیا جهانی شدن یک پروژه است و یا یک فرایند در دهه‌ها‌ی اخیر و مخصوصاً بعد از پایان جنگ سرد، به یک روند مسلط فکری و مفهومی در عرصه روابط بین المللی تبدیل شده است و به تعبیری، این مفهوم جزئی از ذخیره لغات و محفوظات مردم شده است.

فرایند جهانی شدن چالش‌ها‌یی جدی فرا روی هویت پدید آورده است. در واقع، بحران هویت معاصر، معطوف به پدیده جهانی شدن است که به صورت‌ها‌ی مختلف و در سطوح متفاوت خود شکل می‌یابد. عصر فرا صنعت، اطلاعات و پیدایش جامعه شبکه‌ای، مفهوم هویت را دچار تحول کرده است. جهانی شدن حاکی از جابه جایی یا دگرگونی در مقیاس سازماندهی انسانی است که جامعه‌ها‌ی دور دست را به یکدیگر متصل می‌کند و دسترسی به روابط قدرت را در مناطق و قاره‌ها‌ی دنیا گسترش می‌دهد.