هنریک ایبسن

هنریک ایبسن

نویسنده: گئورگی پلخانف
مترجم : م. ه
ناشر: معین
زبان كتاب: فارسي
تعداد صفحه: 23
اندازه كتاب: رقعی - سال انتشار: 1348 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : 

مروري بر كتاب 

هنريك يوهان ايبسن درام نويس نامدار در سال 1828 در شي ين ( نروژ ) بدنيا آمد و ساليان جواني را به علت ورشكستگي پدر و فقر و ناچاري گذرانيد . وی اولين نمايشنامه منظوم خويش را به نام « كاتيلينا » در سال 1849 به رشته تحريردرآورد .

برخي نام ها در عرصه تئاتر هيچگاه كهنه نمي شوندو مرور چندباره آنها خالي از لطف نيست . هنريك ايبسن يكي از آنهاست. هنريك يوهان ايبسن نمايشنامه نويسي زبردست و عصيانگر كه در قريه كوچك و روستايي در دورافتاده ترين نقاط شمال اروپا ديده به جهان گشود. نروژ كشوري كوچك مملو از سرما و زمستان هاي طولاني. كشوري كه مي توان در گوشه گوشه آن غريو و فرياد وايكينگ هاي جسور و شورشي را ديد يا شاهد شيطنت هاي جن ها و پريان بود.

 ايبسن نيز به مانند بسياري از اسلاف خود با رنج و سختي بيگانه نبود. او كه در خانواده بازرگاني ورشكسته ومالباخته به دنيا آمد از كودكي طعم تلخ فقر را چشيد و تا آخر عمر نتوانست از زير سايه سياه روزهاي سخت زندگي اش رهايي يابد. خانواده ايبسن به پيروي از نهضت ديني لامرس هنر و صنعت را حقير مي شمردند و اين نيز به همراه ترك خانواده در ۱۶ سالگي براي تأمين معاش عاملي شد تا ايبسن را براي هميشه از آنان جدا كند. ايبسن جوان براي گذران زندگي به قصبه كوچكي به نام گريمستاد رفت تا در داروخانه اي پادويي كند با اين آرزو كه روزي به دانشكده پزشكي راه يابد و در منصب يك جراح به خدمت مشغول شود. آرزويي كه چند سال بعد محقق شد اما فقر بار ديگر چهره كريه خود را نماياند و او را وادار به ترك تحصيل كرد.

ميل به كسب اعتبار، مطالعات فراوان، تحقير و شكست، تأثيرگرفتن از عقايد سياسي رايج وطن پرستي و الهام از فيلسوفان اگزيستانسياليست بنامي چون كي يركه گور اين جوان كم رو را بدل به وطن پرستي عصيانگر و شورشي كرد. ايبسن در اين دوران دست به انتشار نخستين اثر خود زد. منظومه اي تاريخي به نام كاتيلينيا. پس از مدتي باعنوان مسئول بخش سياسي درنشريه اي كم تيراژ و مخالف خوان مشغول كار شد.

هنر تئاتر در نروژ ريشه اي ندارد پس ايبسن نوپا برآن مي شود تا با نگارش تعدادي نمايشنامه دراين وادي براي خود آبرويي فراهم كند. آثار اوليه ايبسن هر چند قابل مقايسه با شاهكارهاي دوران هنري اش نيستند اما به لحاظ برخورداري از دستمايه هايي با ارزش قابل تعمق اند. زنگ به صدا در مي آيد و نخستين دوران هنري ايبسن آغاز مي شود. هنريك ايبسن نيز به تأثير از بزرگان ادبيات از ريشه هايش شروع مي كند. درام هايي منظوم و رمانتيك درباره گذشته اسكانديناوي . خانم اينگر اهل اشترات، وايكينگ هاي هل گلاند و مدعيان تاج و تخت از جمله آثار سبك رمانتيسم ايبسن اند.  درام هايي تاريخي. درام هايي آميخته به طنز و طعن مكتب رمانتيسم و در فرم هاي گوته و شيلر و بايرون.

 پس از ناديده گرفته شدن مدعيان تاج و تخت كه به حق اثري قابل تأمل است نويسنده آزرده ترك ديار كرد و تن به تبعيدي خودخواسته داد. ۲۷ سال دوري از وطن كه با سال هاي زندگي در ايتاليا و آلمان گذشت و جز دوره هايي كوتاه مدت از نروژ دوري گزيد. هرچند بايد به اين نكته اذعان داشت كه ايبسن با وجود دوري كردن از مردمش هيچ گاه نتوانست قلب خود را از نروژ جدا كند و اين جدايي به شهادت شاهكارهايي كه در غربت آفريد، تنها به دركي جامع تر از سرزمين مادري اش ختم شد. ايبسن به واسطه دوري از موطنش توانست بينشي عميق نسبت به مردمش بيابد. مقايسه فرهنگي و در جريان دلمشغولي هاي ديگر ملل قرار گرفتن به نمايشنامه هاي او عمق بيشتري داد و اين را مي توان در نخستين تأليفاتش در اين برهه به چشم ديد.

 قدرت درام نويسي ايبسن در پرداخت درست روابط است و مضامين آثارش آنقدر ملموسند كه با گذشت صدسال از مرگش هنوز برايمان آشناو تازه مي نمايند. ايبسن از ديوار غيرقابل عبور خرافه و سنت و عادت مي گذرد و ما را نيز با خود مي كشاند چنان كه در پايان مي بينيم نمي توانيم به آنچه در پس پرده مي گذرد بي تفاوت باشيم.