نیچه و بودیسم

نیچه و بودیسم

نویسنده: روبرت ج. ماریسون 
مترجم: بهروز صدیقین
ناشر: پرسش
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 320
اندازه کتاب: رقعی لب برگشته - سال انتشار: 1390 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

مطالعه ای در نیست انگاری و قرابت های کنایه آمیز

مقایسه میان بودیسم و انواع مکاتب اگزیستانسیالیسم مشابهت هایی را میان آن ها آشکار کرده است. برخی مطالعات اغلب تمرکزشان بر مشی متافیزیکی هر سنت بوده است و البته واقعیت این است که به برخی صور روش شناسی پدیده شناختی انجام شده اند. هرچند به نظر می رسد در محدوده اخلاق، به طور بنیادین باهم متفاوتند. این تفاوت در مورد نیچه کاملا بارز است.

امروزه نیچه به عنوان یکی از بزرگترین پیشروان اگزیستانسیالیسم در غرب شناخته می شود که یقینا با بسیاری از همان مشکلات موجود در فلسفه بودایی هم سروکار دارد. هرچند نیچه صریحا به نسخه اخلاقی بودا حمله می کند و آن را در تخالف با آموزه خودش از اثبات زندگی می داند. برخی محققان ادعا می کنند که نیچه احتمالا یکی از بهترین مطالعه کنندگان و سفت و سخت ترین عنوان کننده بودیسم در زمان خود میان اروپاییان بوده است.

اگر چنین باشد که احتمالا هم هست، وقتی نظرات فیلسوفان را کنار هم می گذاریم و باهم مقایسه می کنیم، می بایست تشخیص دهیم که این فیلسوفان تا چه حد ایده هایی را که به آن ها حمله می کند فهمیده و درک کرده اند و آن را برای مخاطب به درستی تشریح نموده اند.

بودا ادعای الهی بودن آیینش و فرستاده شدن از سوی خدا را ندارد، بلکه وی یک آیین انسان‌مدارانه را ارایه می‌کند. نویسنده کتاب نیز در پی اثبات نیست‌انگاری وی نیست. البته شاید هم بودا نیست‌انگار بوده و نویسنده اشتباه کرده است. نیچه در واقع بودیسم را با توجه به شرایط ادیان در اروپا در برهه‌ای که در آن می‌زیست، بررسی می‌کرد. این فیلسوف آلمانی معتقد است سیر تفکر غرب از افلاطون به این سو، شش مرحله را از سر گذرانده که مراحل پایانی به نیست‌انگاری منفعل ختم می‌شود. این امر نشان دهنده مقایسه شرایط اروپای آن زمان با دوران بودا از سوی نیچه است.

نویسنده این کتاب ابتدا سیر تفکر غرب از نگاه نیچه را توضیح داده، سپس به بررسی اندیشه‌های بودا می‌پردازد. وی در بررسی‌هایش به این نتیجه می‌رسد که بسیاری از دیدگاه‌های بودا شبیه به برخی نظریات نیچه است. شاید اگر نیچه برداشت درستی از بودیسم داشت، متوجه می‌شد که بودا به ابرمردی که توصیف می‌کند، شبیه است.

تعالیم بودا و نیچه مشترک بود، اما به اعتقاد نویسنده این کتاب، نیچه وی را به‌درستی تفسیر نکرد. نیچه معتقد بود باید اخلاقیات قدیم را بشکنیم و اخلاقیاتی نوین را بنا بگذاریم تا طریقی برای رسیدن به ابرمرد گشوده شود.