نگاهی به فروغ فرخزاد , نگاهی به سپهری ؛ دو کتاب در یک مجلد

نگاهی به فروغ فرخزاد , نگاهی به سپهری

نویسنده: سیروس شمیسا
ناشر: صدای معاصر - مروارید
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 730
اندازه کتاب: رقعی گالینگور - سال انتشار: 1382 _ 1376 - دوره چاپ: 3 _ 1

کیفیت : نو ؛ دو کتاب در یک مجلد که بر روی جلد اصلی هر دو کتاب با گالینگور صحافی شده

مروری بر کتاب

دکتر سیروس شمیسا با تسلط بالا در نقد ادبی دو شعر بلند معروف سهراب سپهری یعنی مسافر و صدای پای آب را سطر به سطر شرح داده و جابه جا ارتباطات ذهن و زبان شاعر را با افکار عارفانه مولانا و آموزه های بودا نشان داده است.دیگر اشعار سپهری مثل نشانی و اشعار دفتر ما هیچ ما نگاه هم در کتاب نگاهی به سپهری شرح داده شده اند.

استفاده دکتر سیروس شمیسا از نظریات یونگ در نقد ادبی از ویژگی های مهم کتاب است.خواندن نگاهی به سپهری گونه ای یک تیر و دو نشان زدن است. هم با منظومه فکری سهراب سپهری آشنا می شویم و هم رویکردهای نقد ادبی به متن را با مثال و مصداق یاد می گیریم.

نگاهی به فروغ فرخزاد

در « نگاهي به فروغ» برخي از برجسته ترين  اشعار فروغ فرخ زاد سطر به سطر معني شده  و مورد بررسي قرار  گرفته است و همچنين سمبل ها و مضامين  عمده اشعار فروغ  و لغات پر كار برد  او با نمونه هاي متعدد مورد بحث و فحص قرار گرفته است. از ديگر بخشهاي كتاب، مقايسه اي بين فروغ و سهراب  سپهري است. در اين جستجو و بررسي ها و افكار  و احوال و اشعار  شاعر ، علاوه بر متن خود  اشعار،  از مصاحبه ها و نامه ها  و خاطرات او نيز استفاده شده است.

فروغ‌الزمان فرخزاد ؛ زادۀ ۸ دی، ۱۳۱۳ - درگذشته ۲۴ بهمن، ۱۳۴۵؛ شاعر معاصر ایرانی است. وی پنج دفتر شعر منتشر کرد که از نمونه‌های قابل توجه شعر معاصر فارسی هستند. فروغ فرخزاد در ۳۲ سالگی بر اثر تصادف اتومبیل درگذشت.

فروغ با مجموعه‌های «اسیر»، «دیوار» و «عصیان» در قالب شعر نیمایی کار خود را آغاز کرد. سپس آشنایی با ابراهیم گلستان نویسنده و فیلمساز سرشناس ایرانی و همکاری با او، موجب تحول فکری و ادبی در فروغ شد. وی در بازگشت دوباره به شعر، با انتشار مجموعه «تولدی دیگر» تحسین گسترده‌ای را برانگیخت، سپس مجموعه «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» را منتشر کرد تا جایگاه خود را در شعر معاصر ایران به عنوان شاعری بزرگ تثبیت نماید. آثار و اشعار فروغ به زبان‌های انگلیسی، ترکی، عربی، چینی، فرانسوی، اسپانیایی، ژاپنی، آلمانی و عبری ترجمه شده‌اند.

بعد از نیما یوشیج فروغ، در کنار احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث و سهراب سپهری از پیشگامان شعر معاصر فارسی است. نمونه‌های برجسته و اوج شعر نوی فارسی در آثار فروغ و شاملو پدیدار گردید....

 نگاهی به سپهری

سپهری یکی از بزرگترین شاعران معاصر است و هرچه زمان بیشتر می‌گذرد عظمت او (و فروغ) بیشتر آشکار می‌شود و برعکس از اهمیت شاعران ایدئولوژیک کاسته می‌شود. به نظر بسیاری از دوستداران شعر، سپهری هم به لحاظ زبان و ساخت شهر و هم به لحاظ بینش و محتوی، یک سر و گردن از دیگران فراتر است. او در هردو جنبه‌ی فلسفی هستی‌شناسی و معرفت شناسی به اوج‌هایی دست یافته است که برای معاصران او دست نداده است.

شاعران بزرگ دنیا و از جمله ایران (مثلا مولانا و حافظ) کسانی هستند که در این هردو ساحت تعالی داشته‌اند. حال آنکه برخش از شاعران معروف معاصر که در شعر اجتماعی و سیاسی معروفند در این زمینه‌ها یا یکی از این زمینه‌ها فقیرند. به نظر می‌رسد که شهرت و محبوبیت سپهری در میان مردم برای آن دسته از ادیبانی که این توفیق را منوط به شعر سیاسی و اجتماعی می‌دانستند پدیده‌ای غیرقابل هضم بوده است و لذا هریک با طرح مسأله‌ای به ظاهر موجه و علمی شگفتی خود را اظهار کرده‌اند. اما همه‌ی این سخنان را می‌توان به راحتی رد کرد. حداقل این است که این انتقادها مبهم است، اصطلاحات به کار برده شده صحیح و روشن نیست.

واقعا خواندن اشعار سهراب نیاز به دانشی گسترده و البته روحی لطیف دارد. آنچه شمیسا در این کتاب ارائه می‌کند کلیدهایی برای رمزگشایی از بخشی از اشعار سهراب است، اما برای درک کامل اشعار راه میانبر و کتاب راهنمایی نیست، باید همسفر شد با سهراب و صدای پای آب را از اعماق جان شنید، باید چشم‌ها را شست و جور دیگر دید، باید واژه‌ها فهمید...

آنچه دراین کتاب می خوانی،صورت نهایی یادداشت هایی است که تاچندسال پیش در درس ادبیات معاصر ،درباره ی سهراب سپهری به دانشجویان خود ارائه می دادم .در اینجاتا حدودی از بحث های صرفا فنی در باب لغت و بیان و بدیع... کاستم و در عوض به دامنه ی اشارات به اصطلاحات عرفان ایرانی و هندی افزودم و بطور کلی کوشیدم که کتاب از جنبه درسی خارج شودتا برای عموم خوانندگان قابل استفاده باشد .

اما با این همه گمان می کنم هنوز صیغه ی-توضیح و تفسیر متن- که شیوه کلاسیک بر خورد با متون است،مخصوصا در یاد داشت های صدای پای آب و مسافر محسوس باشد.حقیقت این است که تا از این مرحله عبور نکنیم قادر به استفاده ی درست از روش های جدید تر نخواهیم بود.به هرحال فعلا ضرورت ،فهم متن شعر است و پس ازآن می توان به زمینه های دیگر هم پرداخت. 

در شعر صدای پای آب - آب رمز خود شاعراست که آرام وتازه از هر گوشه و کناری عبوری کرده است و همان مسافر منظومه ی بعدی است.
در این اشعار ابتدا شاعر خودرا معرفی می کند.
اهل کاشانم
روزگارم بد نیست.
تکه نانی دارم،خرده هوشی،سرسوزن ذوقی
- سر سوزن ذوقی ،منتها ترکیب و نحو و به اصطلاح کمپوزیسیون ،مجموعا ادبی و فصیح است. 
- و خدایی که در این نزدیکی است:
- لای این شب بو ها،پای آن کاج بلند
- روی آگاهی آب .
روی قانون گیاه