نوسازی سیاسی در عصر مشروطه ایران

نوسازی سیاسی در عصر مشروطه ی ایران

نویسنده: حسن قاضی مرادی
ناشر: اختران - کتاب آمه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 312
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1391 ~ 1384 - دوره چاپ: 2 ~ 1

مروری بر کتاب

در نیمهٔ نخست قرن نوزدهم میلادی به سرعت شرایطی بر جهان مستولی می شد که به واسطهٔ آن، جوامع غیرغربی در آستانهٔ گذاری تاریخی قرار گرفتند. این گذاری بود که بعدها با گذار از جامعهٔ سنتی به جامعهٔ متجدد تبیین شد. اما چرا این گذار برای جوامع غیرغربی اجتناب ناپذیر شد؟

در پاسخ باید گفت، با تثبیت شیوهٔ تولید و مناسبات سرمایه داری در اروپای غربی، بورژوازی غرب به دست اندازی غارتگرانه ای به کل دیگر مناطق جهان پرداخت و با این اقدام عملا دوران نوینی را در تاریخ پدید آورد که به دوران «تاریخ جهانی» شناخته شد. تهاجم بورژوازی غرب به جوامع غیرغربی و تسخیر این جوامع به اشکال گوناگون، از روندی اجتناب ناپذیر ناشی می شد. چرا که ماهیت بورژوازی، که آن را به عنوان طبقه ای "ملی" و جهانی به سوی کسب بیشترین سود سوق می دهد، تأسیس گسترده ترین بازار برای کالاهایش را غیرقابل اجتناب می کند.

این، نظر مارکس است که «نیاز بورژوازی به بازاری دمادم در حال گسترش برای کالاهای خود، آن را به سراسر مناطق زمین می کشاند. همه جا باید جا خوش کند، همه جا باید مستقر شود و با همه جا ارتباط برقرار کند». با شروع به تسخیر جهان غیر- اروپایی است که بورژوازی غرب، به قول مارکس، "تاریخ جهانی" را تأسیس و شروع به نگارش آن می کند.

در این تکاپوی "تاریخ جهانی" است که: مراوده همه جانبه و وابستگی متقابل و عالم گیر ملت ها جایگزین انزوا و خودکفایی محلی و ملی کهن شده است. در تولید فکری نیز همان وضع تولید مادی حاکم است. آفریده های معنوی ملت های مختلف دارایی مشترک تمام ملت هامی شود. یک سویه گی و تنگ نظری ملی بیش از پیش ناممکن می گردد و از ادبیات گوناگون ملی و محلی ادبیات جهانی سر برمی آورد....

عصر مشروطه سرفصل غرورآمیز دورهٔ نوینی در تاریخ ایران است که می‌توان از آن به دورهٔ گذار از جامعهٔ سنتی به جامعهٔ متجدد یاد کرد. چگونگی مواجههٔ ایرانیان با موضوع گذار به جامعهٔ متجدد و تجدد (مدرنیته) را در حوزهٔ اندیشهٔ سیاسی به‌عنوان هدف این پژوهش است.

پرداختن به چگونگی گذار از جامع پیش‌مدرن یا جامعه سنتی به جامعه متجدد یا مدرن برای جامعه ایران که در این مرحله تاریخ خود قرارا دارد از مهمترین دغدغه‌های روشنفکران است.در این کتاب چهار راهکار روشنفکران برای این گذار که از صدر مشروطه طرح شده است:

1 - گذار از سنت به تجدد: تقدم تجدد به نوسازی
2 - حفظ فرهنگ بومی و ملی، اخذ علم و تکنیک غربی
3 - بومی‌گرایی در تضاد با قرائت ملی از تجدد
4 - از نوسازی به تجدد: گذار از جامعه سنتی به جامعه متجدد

در این بررسی از منظر اندیشه سیاسی در مورد آرای برخی نمایندگان این راهکارها از جمله: میزرا فتحعلی آخوندزاده، عبدالرحیم طالبوف،‌ جمال‌الدین اسد‌آبادی، میزرا ملکم‌خان، داریوش آشوری، جواد طباطبایی، علی شریعتی و ... به اجمال بحث شده است.