نهج البلاغه

مترجم: محمدتقی جعفری
ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 1244
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1386 - دوره چاپ: 13

مروری بر کتاب

ستايش خدا را سزاست كه حمد را بهاي نعمت‌ها و پناهگاه از بلاها، و وسيله‌ي رسيدن به نعمتها و بهشت جاويدان و موجب افزايش احسان و كرمش قرار داده است. درود بر پيامبر رحمت و پيشواي رهبران الهي و چراغ روشني‌بخش امت كه ريشه‌هاي وجود بزرگوار و درخت اصل و نسبش پربرگ و پرثمر بوده است؛ و درود بر اهل بيتش كه چراغ‌هاي روشني‌بخش تاريكي‌ها و وسيله‌ي نجات امت‌ها و نشانه‌هاي روشن دين و مركز ثقل فضيلت و برتري‌اند.

در صحبتی که با علامه جعفری در خصوص کتاب نهج البلاغه شده ایشان فرمودند : برخي از دوستان، از جنبه‌هاي گوناگون آن را جالب و شگفت‌انگيز دانستند و از من خواستند كتابي تأليف كنم كه سخنان برگزيده‌ي امير مؤمنان ـ عليه السّلام ـ در جميع فنون و بخش‌هاي مختلف، از خطبه‌ها، نامه‌ها،مواعظ و ادب در آن گرد آيد.

آنان مي‌دانستند اين كتاب متضمّن شگفتي‌هاي بلاغت و نمونه‌هاي ارزنده‌ي فصاحت و جواهر سخنان عرب و نكات درخشان از سخنان ديني و دنيوي خواهد بود كه در هيچ كتابي جمع‌آوري و در هيچ نوشته‌اي تمام جوانب آن گردآوري نشده است؛ زيرا اميرمؤمنان منشأ فصاحت و منبع بلاغت و پديدآورنده‌ي آن است؛ گوهرهاي پنهان بلاغت به وسيله‌ي او آشكار گرديده و قوانين و اصول آن از او گرفته شده است؛ تمام خطبا و سخن‌رانان به او اقتدا نموده و همه‌ي واعظان بليغ از سخن او استمداد جسته‌اند.

آغاز آفرینش آسمان و که در آن آغاز آفرینش آسمان و زمین و آدم را بیان فرماید. سپاس خدایی را که سخنوران در ستودن او بمانند و شمارگران شمردن نعمتهای او ندانند، و کوشندگان حق او را گزاردن نتوانند.

خدایی که پای اندیشه تیزگام در راه شناسایی او لنگ است، و سر فکرت ژرف رو به دریای معرفتش بر سنگ. صفتهای او تعریف ناشدنی است و به وصف درنیامدنی، و در وقت ناگنجیدنی، و به زمانی مخصوص نابودنی. به قدرتش خلایق را بیافرید، و به رحمتش بادهارا بپراکنید...

نخستین گردآورنده کلمات قصار علی ابوعثمان عمرو بن بحر جاحظ صاحب (بیان و تبیین) درگذشتهً ۲۵۵ ه. ق می‌باشد. وی صد کلمه از کلمات قصار امیرالمؤمنین را انتخاب کرده و آن را (مطلوب کل طالب من کلام امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب) نامیده‌است.

تاریخ‌نگاران و حدیث‌دانان دیگری نیز به گردآوری سخنان و اندرزهای علی اقدام کرده‌اند، برای نمونه قاضی محمد بن سلامه معروف به قضاعی درگذشتهً ۴۰۵ هجری مجموعه‌ای از سخنان امیرالمؤمنین علی را به نام «دستور معالم الحکم و مأثور مکارم الشیم» گردآوری کرده‌است.

 ترجمه این کتاب به زبان فارسی نیز به نام «قانون» چاپ شده‌است.بسیاری از خطب و نامه‌های نهج‌البلاغه پیش از آن در کتاب «الغارات» تالیف ابواسحاق ثقفی کوفی، از دانشمندان قرن سوم (متوفی ۲۸۳ هجری قمری) آمده‌است.[
همچنین بخش بزرگی از خطبه‌های توحیدی نهج‌البلاغه در کتابهایی که یک قرن پیش از نهج‌البلاغه تالیف شده، نظیر کتاب «الکافی» شیخ کلینی و «کتاب التوحید» شیخ صدوق آمده‌است.

علی بن حسین مسعودی مورخ بزرگ که تقریباً صد سال پیش از سید رضی می‌زیسته‌است (اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم) در جلد دوم کتاب معروف خود «مروج الذهب» می‌نویسد: «آنچه مردم از خطابه‌های علی در مقامات و حوادث مختلف حفظ کرده‌اند، بالغ بر چهارصد و هشتاد و اندی می‌شود.

علی آن خطابه‌ها را بالبداهه و بدون یادداشت و پیشنویس بیان و انشا می‌کرد و مردم هم الفاظ آن را می‌گرفتند و عملاً نیز از آن بهره‌مند می‌شدند.» گواهی دانشمند متتبعی مانند مسعودی می‌رساند که خطابه‌های علی فراوان بوده‌است که سید رضی از این میان در نهج‌البلاغه تنها ۲۳۹ خطبه را نقل کرده، که جنبه ادبی قویتری را به انتخاب و تشخیص او داشته‌است.