نقش روحانیت پیشرو در جنبش مشروطیت

نقش روحانیت پیشرو در جنبش مشروطیتنقش روحانیت پیشرو در جنبش مشروطیت

نويسنده: حامد الگار
مترجم: ابوالقاسم سری
ناشر: توس
زبان كتاب: فارسي
تعداد صفحه: 368
اندازه كتاب: وزیری لب برگشته - سال انتشار: 1356 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو  

مروری بر کتاب

دین و دولت در ایران: نقش علماء در دوره قاجاریه

پرفسور حامد الگار استاد دانشگاه برکلی کالیفرنیا و مسلط بر چندین زبان می باشد. او در زمینه مطالعات خاورمیانه و به خصوص ایران فعالیت می کند و در مورد موضوعات مرتبط با ایران و اسلام تحقیق می کند و کرسی استادی در زبان فارسی، تاریخ و فلسفه اسلامی را داراست. تاریخ معاصر و عصر قاجاریه و تحولاتی که زمینه ساز تحول ایران می باشد، مشروطه و نقش بازیگران و کنش گران این دوره به خصوص روحانیت وی را برآن داشته که آثاری چند در این زمینه تألیف نماید. 

كتاب حاضر تحقيقى است در نقش سياسى علماء يا مردان دين در سده نوزدهم ايران.
چون اجراى اوامر و نواهى شرع انور در جميع امور اجتماعى و سياسى از مقتضيات دين اسلام است.لذا روابط رجال دين با مقامات دولتى و كشمكشى كه ميان آنان رفته براى تعيين سرنوشت جامعه و سيطره بر عقول و قلوب ملت همواره از مسائل مهم تاريخ ايران در دوره اسلامى بوده است.كتاب تحقيقى است تفصيلى كه پيرامون يكى از جالب ترين و مهمترين مراحل كشمكش مزبور يعنى دوره قاجاريه و مخالفت عده كثيرى از مراجع دينى آن زمان با دستگاه استبدادى قاجار نوشته شده است.

انقلاب مشروطیت ظاهرا نقطه اوج یک دوران طولانی مبارزه میان دولت و علما محسوب میشود . شاید این کشمکش از رهگذر وظایفی که مذهب شیعه به عهده علما گذاشته در دستگاه ایمان محلی برای دولت قائل نشده و از شناختن مشروعیت دولت موجود سرپیچیده بود ناگزیر مینمود ... رویدادها تقریبا پیوسته بیگانگی بنیادی را حدت بخشید و تناقض نظری را به کشمکش آشکار مبدل کرد .

نویسنده در فصل اول به ذکر نگرش عالمان درباره قدرت، سیاست و حکومت های موجود پرداخته که در نظر وی بر دو پایه استوار است:
وجوب مخالفت با حاکمیت
عدم تمایل به دخالت در امور سیاسی.

وی تا پایان کتاب می کوشد جنبش ها و تحولاتی را که عالمان در جهت تقابل یا همکاری با دولت در آن نقش داشته اند، در قالب همین مدل نظری ارائه دهد. در فصل های دوم تا هفتم، به خاندان قاجار از زمان آقامحمدخان تا ناصرالدین شاه و نیز چگونگی رابطه عالمان با سلاطین قاجار پرداخته، واقعه قتل گریبایدف را سر آغاز برخورد آشکار بین حکومت و مردم می داند. الگار، دوره پادشاهی محمدشاه را آغاز معارضه و کشمکش مستقیم عالمان با حکومت بیان می کند.

در فصل هشتم به دو فرقه بابیت و بهائیت می پردازد و مخالفت عالمان با این دو فرقه را نه از سر دینداری و دفاع از مذهب تشیع، بلکه فقط به سبب حفظ مقام و موقعیت خودشان ارزیابی می کند .در فصل های نهم تا یازدهم، در مورد اصلاحات در حکومت و اصلاح گرایان معروف به بحث می پردازد. از نظر الگار، اصلاحات را عباس میرزا، ولیعهد فتحعلی شاه آغاز کرد. وی امیرکبیر، حسین خان سپهسالار، میرزا ملکم خان ارمنی و سید جمال الدین اسدآبادی را اصلاح گرایانی که اهداف مشابهی دنبال می کردند، معرفی می کند. در عین حال، معترف است که اصلاحات سپهسالار، به صراحت ریشه اروپایی داشت و این اقدام ها، گرچه تقویت دولت بود، برخلاف سلیقه عالمان بوده و زمینه سنتی مناسبات میان دولت و آنان را دستخوش آشفتگی می کرد

فهرست

مبانی نفوذ روحانیون
دوران حكومت قاجار
سیاست روحانی
فتحعلی شاه
عباس میرزا قائم مقام و علما
و...