نقد و تحلیل و گزیده داستان های صادق چوبک

نقد و تحلیل و گزیده داستان های صادق چوبک

نویسنده: حسن محمودی
ناشر: روزگار
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 490
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1385 - دوره چاپ : 3

کمیاب - کیفیت : نو

مروری بر کتاب

بخش اول کتاب شامل نقدی است بر برخی از آثار داستانی "صادق چوبک ( 1295 -  1377)، نظیر خیمه شب بازی، انتری که لوطی‌اش مرده بود، چراغ آخر و تنگسیر ;همچنین اتوبیوگرافی صادق چوبک و شرحی بر این اتوبیوگرافی به همراه سال شمار زندگی و سال شمار مهم‌ترین وقایع داستانی زمان چوبک، آمده است .در بخش دوم، گزیده‌ای از چند داستان کوتاه وی درج گردیده است .

چوبک با نوعی عین نمایی ناتورالیستی، که به شکلی بی طرفانه و غیر احساساتی انجام می‌شد، اقدام به بازآفرینی دنیای بی رحمی کرد که آدم‌های ترسان و تحقیر شده‌اش چشم دیدن یک دیگر را ندارند .چوبک به عنوان یکی از پایه‌گذاران ادبیات مدرن ایران، در آثارش می‌کوشد با توصیف دقیق جزئیات، تصویری زنده از واقعیت را نشان دهد .او موفق به پرده بر داشتن از جلوه‌های هراسناک جامعه‌ای هراسناک و بیمار می‌شود .جلوه‌هایی که همواره کوشیده شده تا از نظرها پنهان بماند .

صادق چوبک نویسنده بزرگ ایرانی است که در بوشهر زاده شد و همزمان با جنگ جهانی دوم، فعالیت ادبی خود در زمینه داستان‌نویسی را آغاز کرد. نخستین داستان‌های کوتاه او در نشریه سخن به چاپ می‌رسید.در آن زمان تقریبا تمام نویسندگان پیشرو، تحت‌تاثیر صادق هدایت بودند. چوبک نیز از این قاعده مثتسنی نبود و آثارش را همواره پیش از چاپ به سمع و نظر هدایت می‌رساند و از رهنمون‌های او بهره می‌گرفت.

وی خود در گفتگویی با نصرت رحمانی گفته بود:
«هدایت کامل‌ترین انسان بود، در همه‌چیز. در اسان‌دوستی، جوانمردی، وطن‌پرسی و بی‌طرفی. او بسیار بی‌نظیر بود و همیشه آنقدر جوهر داشت که سخاوتش به دامن هم‌نشینانش نیز می‌رسید.»

وی نوشتن را با داستان‌کوتاه‌نویسی و کمی بعد با نمایشنامه‌نویسی آغاز کرد. چند سال بعد به رمان‌نویسی و داستان‌های بلند نیز روی اورد. چوبک فردی دنیا دیده بود. به آمریکا، انگلستان و شوروی سفر داشت اما افسوس از تجربیاتش در سفرها، سفرنامه‌ای مکتوب نکرد.درمورد خلق‌و‌خوی شخصی او، باید گفت که چوبک فردی مردم‌گریز و انزواطلب بود. از مصاحبه و گفتگو پرهیز می‌کرد و بیشتر به خلوت خویش و نوشتن در تنهایی علاقه داشت. وی افزون بر تمام موارد بالا، در ترجمه نیز دستی داشت و آثاری از بزرگان غرب را به پارسی ترجمه کرد. در این کتاب بیشتر با آثار او و نقد ادبیاتش آشنا خواهیم شد.

بین نویسندگان دوره سوم ادبیات معاصر صادق چوبک نویسنده نمایانی است. دوره اول ادبیات،‌ دوره مشروطه است که نثر و شعر مدرن در زبان فارسی رایج می‌شود. نوشتن سفرنامه، نوپردازی‌، رمان‌نویسی در این دوره آغاز و در دوره رضاشاه هم ادامه پیدا می‌کند. یکی از کسانی که در این دوره درخشش پیدا می‌کند صادق هدایت است. او در دوره اول و دوره پهلوی فعالیت داشت و «بوف کور» را نوشت. بعد از رفتن رضاشاه از ایران فضا آزادتر شد و نویسندگان تازه‌ای به جمع نویسندگان پیشین پیوستند. علی دشتی، محمد حجازی، بزرگ علوی و صادق هدایت در این دوره حضور داشتند. از دیگر حوادث مهم این دوره پیدایش چند نویسنده و شاعر جوان است که بعدها از نویسندگان و شاعران مهم دهه 40 می‌شوند، یکی از آن‌ها صادق چوبک است.

چوبک تمایلات چپ داشت و با صادق هدایت معاشرت می‌کرد و از نوشته‌های او تاثیر می‌گرفت. در کتاب اول چوبک به نام «انتری که لوطی‌اش مرده بود» و «خیمه‌شب‌بازی»، مشخص می‌شود که توجه چوبک به چه چیزهایی است. «خیمه‌شب‌بازی» یک نمایش عروسکی عامیانه است. زندگی قهرمانان داستان «خیمه‌شب‌بازی» شبیه بازی‌های عروسکی است. چوبک به نحوی خیام را تسخیر می‌کند که «ما لعبتکانیم و فلک لعبت‌باز». او این را از فرهنگ فولکلور و عامیانه گرفته است. این دو اثر داستان‌های تجربی‌اند به سبک نویسندگان آمریکا که درآن زمان آشنایی چندانی با آن‌ها وجود نداشته،‌ نوشته شده است...