نغمه تار ؛ روایتی از زندگی غلامحسین درویش خان

نغمه تار

نویسنده: حسن هدایت
ناشر: نشر شهر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 55
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1373 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : در حد نو

مروری بر کتاب

برداشت و روایتی از زندگی غلامحسین درویش خان

غلامحسین درویش طالقانی در سال 1251 در خانواده‌ای اهل‌ذوق دیده به جهان گشود، پدرش با تار و سه‌تار آشنا بود و همین سبب شد تار و پود علاقه به موسیقی و نوا در جان درویش‌خان از همان دوران کودکی بافته شود. درویش‌خان پس از مدتی به‌تشویق پدر در سن 10سالگی راهی دارالفنون شد؛ جایی که در آن موسیقی به‌شکل علمی به‌برکت حضور آلفرد لومر فرانسوی شکل گرفته بود. لومر که تخصصش در حوزه موسیقی نظامی بود، آموزش در این مدرسه را نیز بر همین اساس پایه‌گذاری کرده بود، این شد که درویش‌خان نیز همچون بسیاری دیگر از کسانی که مشتاق موسیقی بودند، اولین آموزش‌ها را از این دریچه آموختند. گفته شده است درویش‌خان در ابتدا به نواختن طبل کوچک و شیپور مشغول شد.

رفت‌وآمد درویش‌خان به دربار ناصری، سبب شد با آواها و نواهای دیگر نیز بیشتر آشنا شود و همین سبب شد او جزو علاقه‌مندان به «تار» شود. درویش‌خان پس از مدرسه، ابـتدا نـزد داود کلیمی تارزن رفت تا مشق تار کند، پس از مدت کمی آموزش از استاد خود گوی سـبقـت را ربود و به مرتبه عالی نوازندگی دست یافـت؛ اما حضور در جلسات درس استاد بی‌بدیل تار آن زمان، یعنی آقا میرزا حسیـنقـلی او را به دنیای دیگری کشاند، هـمچنین آشنایی با برادر بزرگتر آقا میرزا حسینقلی، میرزا عبدالله نوازنده تار و سه‌تار، به کار او غنای بـیشتری بخشید.

درویش‌خان به دستگاه‌های موسیقی ایران احاطه کامل داشت و مضراب او قوی و ریز بود. او با کمک استادش آقا حسینقلی به‌عنوان نوازنده در گروه موسیقی مخصوص شعاع‌السلطنه (پسر مظفرالدین شاه) مشغول به کار شد. پس از آنکه شعاع‌السلطنه والی فارس شد، درویش‌خان با دیگر اعضای گروه راهی شیراز شد و در آنجا ازدواج کرد. مجدداً هنگامی که شعاع‌السلطنه به تهران منتقل شد، درویش یک کلاس موسیقی در منزل خود دایر کرد و به تدریس پرداخت. او از نخستین افرادی بود که موسیقی را به‌صورت حرفه‌ای تدریس کرد و به شاگردانی که موفق به پایان دوره موسیقی خود می‌شدند نشانی به‌شکل تبرزین از جنس طلا، نقره و مس اهدا می‌کرد. درویش‌خان پس از رهایی از قید دستگاه شعاع‌السلطنه به سلک دراویش «اهل‌صفا» درآمد و با ظهیرالدوله به همکاری پرداخت و در کنسرت‌هایی که آن زمان در انجمن برادری برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد و همواره سمت ریاست ارکستر را داشت.

تصنیف‌ها، پیش‌درآمدها و رنگ‌های درویش‌خان از لحاظ تنوع ریتم و ملودی و ترکیب وزن‌های سه‌چهارم و شش‌هشتم قطعات ضربی نمونه‌هایی زیباست که الگوی کار آهنگسازان ایرانی قرار گرفته است. از او آثار مشهوری مانند تصنیف «بهار دلکش»، تصنیف «ز من نگارم» و چند رنگ و پیش‌درآمد به‌جا مانده است.