نظریه های مدرن در جامعه شناسی ؛ از پارسنز تا هابرماس

نظریه های مدرن در جامعه شناسی

نویسنده: ایان کرایب
مترجم: محبوبه مهاجری
ناشر: سروش
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 327
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1390 ~ 1378 - دوره چاپ: 2 ~ 1

مروری بر کتاب

از پارسنز تا هابرماس

در یکی از لحظات سختی که صرف تجدیدنظر در این کتاب می‌کردم، همسرم یادآوری کرد که این کار حکم شکافتن دامن پُرچین و شکنج اسکاتلندی‌ها را دارد که باید صدها چین ریز و درشت آن را به دقت بشکافی و از نو بدوزی. این یادآوری بهترین استفاده به نظرم رسید با این تفاوت که دامن مورد نظر را باید به قامتی راست کنی که معلوم نیست به کدام جهت رشد می‌کند.

برخی از چین‌های این دامن، کم‌ و بیش حذف شده‌اند: نظریه‌ی تضاد و آرای لوکاچ، در حال حاضر اجزای کوچکی از چین‌های بزرگ‌تر هستند و چین‌های تازه‌ای همچون نظریه‌ی انتخاب عقلانی و نظریه‌ی ساختگری پیدا شده‌اند. چین‌های دیگر نظیر روش‌شناسی مردم، مبادله‌ی نمادین، ساختارگرایی، مارکسیسم ساختاری و نظریه‌ی انتقادی قدری شُل‌تر شده‌اند و چین‌های دیگر، از قبیل کارکردگرایی (فونکسیونالیسم)، پساساختارگرایی و نظریه‌ی هابرماس نیاز به تغییرات بزرگ‌تری داشته‌اند.

نوشتن این کتاب برای نویسنده همانند شکافتن دامن پرچین و شکن اسکاتلندی و از نو دوختن آن بوده است. دامنی که چین های آن نظریات مختلف اجتماعی هستند. در ویرایش دوم کتاب برخی از این چین و شکن ها حذف شده اند مثل نظریه تضاد و آرای لوکاچ و جزئی از چین های بزرگ تر هستند و چین های تازه ای مثل نظریه انتخاب عقلانی و ساخت گری پیدا شده اند. بعضی چین ها مثل مبادله نمادین شل تر شده اند و بعضی مثل پساساختارگرایی نیاز به تغییرات عمیق تری داشته اند.

کتاب در سه بخش (که هر یک از چند قسمت تشکیل شده است) تنظیم شده است، با عناوین «نظریه های کنش اجتماعی»، «از کنش تا ساختار» و «از ساختار یا کنش به ساختار و کنش» هر بخش شامل قسمت های جزئی تری می باشد. در تقسیم بندی کلی بخش ها لزوماً ملاک زمان در نظر گرفته نشده است. اما در قسمت های جزئی تر هر دسته، به سیر زمانی توجه شده است.

یان کرایب مبدأ کار خود را پارسونز و از دهه 1930 قرار می دهد و نظریه اجتماعی مدرنی که در طول قرن بیستم شکل می گیرد، گسترش و تحول پیدا می کند تا دهه های پایانی قرن بیستم توجه قرار می­شود. نظریه ها و مکاتبی مانند: کنش متقابل نمادین، پدیدارشناسی، روش شناسی مردم نگر و انواع گرایش های نئومارکسیستی جدید مانند: مارکسیست های ساختاری، مکتب فرانکفورت، ساختارگرایی و پساساختارگرایی و از نظریه­های تلفیقی.

کاربرد واژه social theory به جای sociological theory هم هوشمندانه است و اینجا، لزوماً نظریه های کاملاً جامعه شناختی مورد نظر نیست و برخی گفتارها و نوشتارهای نظری که ممکن است با تعریف وسیع تر نظریه و اندیشه اجتماعی همخوانی داشته باشد در این کتاب آمده است.