نشانه شناسی و زیباشناسی سینما

نشانه شناسی و زیباشناسی سینما

نویسنده: یوری لوتمن
مترجم: مسعود اوحدی
ناشر: سروش
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 166
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1370 - دوره چاپ: 1

کیفیت : نو ؛ لبه جلد کتاب تاخوردگی دارد

مروری بر کتاب

مصور

سینما با ما سخن می‌گوید و از ما می‌خواهد که آن را درک کنیم! اما به‌راستی زبان سینما را چگونه می‌توان فهمید؟
آیا تصاویر دیده شده بر پردۀ سینما چیزی بیش از تصاویر صرف بوده و مفاهیمی را در پس خود نهان می‌کنند؟
آیا اصلا امکان درک و شناخت دلالت‌های پیچیده سینما برای انسان وجود دارد؟
نماد چیست و نمادگرایی چگونه است؟
و بسیاری سوالات مهم دیگر که یافتن پاسخی برای آنان نزد تمامی عاشقان سینما و نقد فیلم، از اهمیت بسیاری برخوردار است.

کتاب «نشانه‌شناسی و زیباشناسی سینما» به قلم یوری لوتمان، نویسنده و نظریه‌پرداز استونیایی، و ترجمه مسعود اوحدی که خود از افراد باسابقه و مبرز هنرهای نمایشی است، یکی از بهترین منابع تألیف شده در راستای پرسش‌هایی از این نوع است. لوتمن خود از نخستین کسانی است که جنبش نشانه‌شناسی ساختاری را مطرح کرده و برای بسیاری از مبانی آن نظریه‌سازی نموده است. این جنبش که بیشتر بر پایۀ آثار فیلم‌سازان روس استوار است برای اشیا، معنایی فراتر از ظاهر و نمد بیرونی آن‌ها در نظر می‌گیرد.

نشانه شناسی یا نقد نشانه شناسی، فیلم را به عنوان یک نظام زبانی یا یک زبان مرکب از علائم تفسیری که شامل تصویر، نماد و شاخص است مورد بررسی قرار می دهد. تصویر، بازنمود شی است و شاخص، نشانه ای است که نقشی کارکردی برای شی تصویر که در فیلم پدیدار شده، پیشنهاد می کند. نماد، نشانه ای است که معنا یا مفهومی را جدا از معنای ذاتی خود شی تلقین می کند.

تلاش نشانه شناسان در تحلیل فیلم از طریق مطالعه نشانه هایش، بر این است که معنای خاص و نیز شیوه ارتباطی فیلم را آشکار کند. همچنین مکتب نشانه شناسی ساختاری، گونه ای تئوری تحلیل فیلم است که با نقد نشانه شناسی به لحاظ رهیافت سیستماتیک آن نسبت به تحلیل فیلم؛ رابطه ای تنگاتنگ دارد و نویسنده این اثر از بنیانگذاران برجسته تئوری های امروزین این مکتب است.

مولف در این اثر نگره عمومی نشانه ها در هنر را مورد بحث قرار داده است و شیوه ای را نشان می دهد که سینما با آن، نظام نشانه ای خود را ایجاد می کند و علاوه بر بررسی مسائل زیباشناسی سینما ماهیت زبان فیلم و راه فهم و درک آن را نیز نشان می دهد.

هدف این اثر عادت دادن تماشاگران به تفکر درباره وجود زبان سینمایی و برانگیختن نگرشها و تعمق های آنان در این زمینه است. این اثر در چهارده فصل توهم واقعیت، مسئله نما، عناصر و سطوح زبان سینمایی، ماهیت روایت سینمایی، معنی سینمایی، واژگان سینما، مونتاژ، ساختار روایت سینمایی، طرح کلی موضوع در سینما، پیکار با زمان، پیکار با فضا، مسئله بازیگر سینما، سینما هنر تالیفی و مسائل نشانه شناسی و راه و روش سینمای معاصر تدوین شده است.

سینما با ما سخن می گوید و از ما می خواهد که آن را درک کنیم! اما به راستی زبان سینما را چگونه می توان فهمید؟ آیا تصاویر دیده شده بر پردۀ سینما مفاهیمی را در پس خود نهان می کنند؟ نماد چیست و نمادگرایی چگونه است؟ و بسیاری سؤالات مهم دیگر که در این کتاب تلاش شده است تا به آن ها پاسخ داده شود.

لوتمن خود از نخستین کسانی است که جنبش نشانه شناسی ساختاری را مطرح و برای بسیاری از مبانی آن نظریه سازی کرد. این جنبش که بیشتر بر پایۀ آثار فیلم سازان روس استوار است برای اشیاء، معنایی فراتر از ظاهر آن ها در نظر می گیرد. صلیب را نمادی از کلیسا می داند و ستارۀ داوود را نمادی از یهودیت. این رویکرد به سینما، درست یا غلط، حرف های جدی و قابل اعتنایی مطرح کرده است و این کتاب می تواند راه خوبی برای آشنایی با این طرز تفکر باشد.