- موجودی: پیش سفارش
- مدل: 169467 - 66/2
- وزن: 0.80kg
رساله منحول سپهسالار
نویسنده: بهرام بهیزاد
ناشر: رسا
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 234
اندازه کتاب: وزیری کالینگور - سال انتشار: 1376 - دوره چاپ: 1
مروری بر کتاب
نسخه گمشده مثنوی
رسالهٔ سپهسالار تذکرهای دربارهٔ مولوی، خانواده و اخلافش به قلم فریدون بن احمد سپهسالار است. این رساله که پس از ابتدانامهٔ سلطان ولد دومین مرجع قدیمی در باب مولوی محسوب میشود، تقریباً نیم قرن پس از درگذشت مولوی نوشته شدهاست. سپهسالار خود پیرو طریقت مولویه بوده و زندگانی مولوی را درک کرده و در کسوت شاهدی دست اول به چشم دیدهاست.
رساله سپهسالار کهن ترین و مهم ترین سند مثنوی ای است که تاکنون درباره زندگی مولانا جلال الدین به دست آمده است. این کتاب را فریدون بن احمد معروف به سپهسالار که مدت چهل سال مرید مولانا بوده، به رشته تحریر درآورده است. به اندک فاصله پس از درگذشت مولانا جلال الدین رومی سه کتاب درباره ی او نوشته شده است: کتاب اول از بهاءالدین سلطان ولد، فرزند مولانا، کتاب دوم از فریدون بن احمد سپهسالار و کتاب سوم از شمس الدین احمد افلاکی ست.
«رساله در مناقب خداوندگار» یا رساله ی سپهسالار از جمله کتاب هایی ست که در منقبت مولانا و به تقریب، هم عصر با او نگاشته شده است. مولف این اثر فریدون بن احمد سپهسالار از نزدیکان مولاناست. این رساله نام مشخصی ندارد. این شیوه را نخست از مولانا داریم که نام مشخصی برای شش دفتر مثنوی خود قائل نشد، سلطان ولد نیز بر آن سیاق رفت. از هر سه مثنوی سلطان ولد، که بعدها ابتدانامه، رباب نامه و انتهانامه نام گرفتند. در زمان خود او صرفا به عنوان «مثنوی ولدی» یاد می شد تا با مثنوی مولانا اشتباه نشود. رساله ی سپهسالار بر یک دیباچه و سه قسم طرح ریزی شده است.
سپهسالار در رسالهاش ماجرای نوشتن کتاب را اینگونه شرح میدهد. یکی از مولویان به سپهسالار گفته که جملهٔ مریدانْ پیر و فرتوت شدهاند و دیرزمانی دیگر نخواهند زیست و خاطراتشان از احوال و کرامات شیخ مولانا را با خود به گور خواهند برد. سپهسالار در ابتدا پیشنهاد نوشتن رساله را نپذیرفته چرا که وصف مولانا را خارج از توان اندک خویش دیدهاست. اما آن شخص اصرار ورزیده و بیتی از مولانا را به زبان آورده:
«آب جیحون را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی بتوان چشید» تا در نهایت سپهسالار به تصنیف رساله تن داد.
رسالهٔ سپهسالار تا قبل از قرن بیستم میلادی عملاً تحتالشعاع مناقبالعارفین افلاکی قرار داشت و چندان شناختهشده نبود اما روایتش معقولتر و باورپذیرتر مینماید. متن فارسی رساله را اولین بار سید محمود علی در سال ۱۳۱۹ قمری / ۱۹۴۷ میلادی در هند چاپ کرد و چندی بعد سعید نفیسی آن را در تهران منتشر کرد.
بهرام بهیزاد بررسی نقادانهای از رسالهٔ سپهسالار را در سال ۱۳۷۶ شمسی منتشر کرد و مدعی شد رساله فاقد اصالت و در واقع نسخهٔ ویرایششدهای از مناقبالعارفین افلاکی است. شایان ذکر است که هیچیک از مولویپژوهان پیشین چون بدیعالزمان فروزانفر یا عبدالباقی گلپینارلی در صحت اصالت رساله شک نکرده بودند.