نخستین جلسات سخنرانی و بحث درباره جشن نوروز و چهارشنبه سوری و سیزده بدر

نخستین جلسات سخنرانی و بحث درباره جشن نوروز و چهارشنبه سوری و سیزده بدر

نویسنده: گروه نویسندگان
ناشر: وزارت فرهنگ و هنر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 160
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1356 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب 

مجموعه مقالات

واژه «جشن » در فارسی و «جَشَنْ» ( jasan) در پهلوی مأخوذ است از واژه اوستایی یسْنَه ( yasna )، که «یک عمل عبادی » یا «نیایش » معنی می دهد . اصل واژه هم ریشه ودایی یهْجَتی ( yajati) است که به ریختهای دیگر هم تحول یافته : یز ( yaz ) و یشتَه ( yasta) در اوستایی ، ید (- yad ) در فارسی باستان ، یزْد ( -yazd ) در پهلوی [ و از آنجا به صور یزَتَه ، ایزَد، یزَتان / یزْدان ] و یشْنْ ( yasn )، یز (yz ) و یشتن ( ystn) در مانوی پارتی ؛ و همه اینها به اصل بسیار کهن هندواروپایی ایجْ (iag ) بر می گردد .

مترادف کهنه تر جشن در فارسی ، سور است که بارها در شاهنامه فردوسی  و دیگر متون فارسی آمده است ، مثلاً در این مَثَل که فخرالدین اسعد گرگانی آورده : «چه نیکو گفت با جمشید دستور/ به نادانان مَه شیون باد و مه سور»، یا در این دعا که ناصرخسرو  گفته : «گر تو سوی سور می روی رو/ روزت خوش باد و سعی مشکور» .

این واژه هنوز در «ختنه سوران » و «سورنا/ سُرنا» (نایی که در جشنها می نوازند) باقی مانده است . در شاهنامه در مورد زاده شدن کیخسرو آمده است که پیرانِ ویسه ، سیاوش را پس از مرگ او در خواب می بیند و سیاوش به وی می گوید: برخیز و شادی کن «که روزی نوآئین و جشنی نواست / شب سور ِ آزاده کیخسرو است ». گفتنی است که چون دو جشن نوروز و مهرگان نمونه اعلای عیدهای ایرانی بودند، نام آنها گاهی در فارسی و عربی صورت عَلَم یافته است ، مثلاً در نوشته های عربی واژه نوروز به معنای مطلق عید به کار رفته ، چنانکه واژه مهرگان به شکل مهرجان ، به معنای مطلق جشن و آذین .و نیز جشنواره هنوز هم در آن زبان به کار می رود...

فهرست

نوروز در ادبیات عرب
نوروز در دوره اسلامی
عید نوروز
نوروز در چهارمحال
نوروز از نظر گاهشماری
جان گرایی و جشن نوروز
نگاهی به معتقدات مردم گیل و دیلم
نوروز در پاکستان و هند
و ...