می و مینا

نویسنده : بدیع الزمان فروزانفر ,محمد قزوینی ,محمد معین ,ذبیح الله صفا ,عباس اقبال آشتیانی ,جلال الدین همائی , آرتور کریستن سن,فریدون بدره‌ای ,محمدعلی فروغی , قاسم غنی ,محمدعلی اسلامی ندوشن ,عبدالعلی دست غیب ,عبدالحسین زرین کوب ,علی دشتی ,کریم امامی
به کوشش: علی دهباشى
ناشر: گویا
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 940
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1389 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

سیری در زندگی و آثار حکیم عمر خیام نیشابوری

عمر خیام نیشابوری (غیاث‌الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری) (۴۴۰ – ۵۱۷ ه‍.ق) که «خیامی»، «خیام ‌نیشابوری» و «خیامی‌ النّیسابوری» هم نامیده شده ‌است، فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و شاعر رباعی‌سرای ایرانی در دوره سلجوقی است. گرچه جایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی اوست و لقبش «حجه‌الحق» بوده ‌است، ولی آوازه وی مدیون نگارش رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد. این کتاب مشتمل بر مجموعه مقالاتی است که زندگی و آثار «حکیم عمر خیام نيشابوري» را بررسی می‌کند.

خیام، فیلسوف، ریاضی دان، ستاره شناس و رباعی سرای دوران سلجوقی بود و در همه ی زمینه های فعالیتش هم چون استادی ماهر عمل می کرد؛ در منابع گوناگون اختلافاتی در زمینه هنگام تولد و مرگ او وجود دارد و هم چنین گمانه زنی های گوناگونی از هم دوره بودن او با بزرگانی چون خواجه نظام الملک و ابن سینا عنوان شده است.

مبلغی رباعی، یا از گفته خیام یا از گفته عده ای از شعرا و گویندگان مختلف ایران، به اسم عمر خیام فیلسوف و حکیم و ریاضی دان، بزبان های انگلیسی و فرانسه و آلمانی و عربی و ژاپنی و هفتاد هشتاد زبان دیگر ترجمه شده است، و بدین واسطه خیام در عالم از همه شعرای ایرانی مشهورتر گردیده، و بسیار اتفاق می افتد که یک مرد یا یک زن غیر ایرانی از ایران و ایرانی غیر از این چیزی نمی داند که خیام گوینده این رباعیات یک نفر منجم ایرانی بوده است.

با وجود این که خیام ابن سینا را استاد خود دانسته اما با توجه به تفاوت فاصله زمانی زندگی شان این شاگرد و استادی به احتمال بالا معنوی است. خیام را در ادبیات به خاطر رباعیاتش می شناسند و در غرب نیز بیشتر به دلیل همین رباعیات شهرت دارد.

پس تنهایک فلسفه حقیقی وجود دارد: خوش باش. بیدار باش، زیرا از خواب، گُل شادی کَس شکفته نمی شود. از دیروز سخن مگوی، زیرا امروز خوش است. من هرگز غم دو روز بر خاطرم نمی گذرد. «روزی که نیامده است و روزی که گذشت».

چون عهده نمی شود کسی فردا را، ما همین یک لحظه از عمرمان را غنیمت می شماریم، ما باید از عمر بهره برگیریم پیش از آنکه شب بر سرمان شبیخون بیاورد، و پیش از آنکه روزگار خون مارا فروریزد، بر ماست که خون قرابه را در قدح ریزیم. انگار که نیستی چو هستی خوش باش.

فهرست

قدیم‌ترین اطلاع از زندگی خیام/ بدیع الزمان فروزانفر
خواجه عمر خیامی/ علامه محمد قزوینی ـ محمد معین
خیام در تاریخ ادبیات ایران/ ذبیح الله صفا
راجع به احوال حکیم عمر خیام نیشابوری/ عباس اقبال آشتیانی
مقدمه‌ای بر طربخانه/ جلال الدین همائی
شخصیت و منش عمر خیام شاعر/ آرتور کریستن سن/ فریدون بدره‌ای
رباعیات خیام/ محمد علی فروغی ـ قاسم غنی
خیام و درد روشن‌بینی/ محمد علی اسلامی ندوشن
شک و انکار در اشعار خیام و حافظ/ عبدالعلی دست غیب
خیام، پیر نیشابور/ عبدالحسین زرین کوب
خیام از زاویه دید معاصران/ علی دشتی
شراب نیشابور/ کریم امامی