مکاتیب سنائی ؛ زرکوب

مکاتیب سنایی

نویسنده: سنایی غزنوی
به کوشش :  نذیر احمد
ناشر: فرزان
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 394
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1362 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : نو ؛ لبه روکش کتاب زدگی مختصری دارد

مروری بر کتاب 

کتاب مجموعه ای است متشکل از هفده نامه از « سنایی غزنوی» که حکیم آنها را برای افراد و شخصیت های مختلف عصر خویش نگاشته است. متن هر یک از نامه ها با آیات، احادیث و اشعار همراه شده است.

مصحح در مقدمه کتاب از چگونگی دست یابی به نسخه ها و شیوه تصحیح خود سخن گفته، همچنین در زیرنویس متن اصلی، نسخه بدل ها را آورده است. در بخش دیگری از کتاب نیز تعلیقات و حواشی نامه ها به چاپ رسیده است.

... ابو المجد مجدود بن آدم سنائی غزنوی از شاعران نامدار و پیشوایان مسلم شعر عرفانی است‌ که در سال 463 متولد و به سال 545 هجری وفات‌ یافته است.سنائی از نخستین شاعران عرصهء پهناور ادب پارسی است که مضامین تصوف و زهد و عرفان‌ را،به صورت منظومه‌هائی ارزشمند تصنیف و تالیف‌ کرده است.

هم چنانکه اشعار این شاعر،شامل معارف و حقایق عرفانی و حکمی و اندیشه‌های دینی و زهد و وعظ و تمثیلات تعلیمی است مکاتیب یا نامه‌هائی‌ دارد که،گرچه از نظر کمیت در برابر آثار منظوم این‌ شاعر،بسیار اندک می‌باشد لیکن از نظر کیفیت و شیوهء بیان و سبک نگارش و تبیین و روشن کردن‌ حقایق تاریخی و نمایان کردن شخصیت بزرگان و دانشمندان معاصر سنائی و زدودن غبار اوهام جهالت‌ از پیرامون شخصیت نوابغی چون حکیم عمر خیام‌ نیشابوری،از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

چنانکه‌ به گفته شمس الدین محمد بن محمود الشهرزوری‌ در کتاب نزهه الارواح و روضه الافراح فی تواریخ‌ الحکماء المتقدمین و المتاخرین،که ما بین سال‌های‌ 586-611 هجری نوشته است خیام،«کان‌ عالما بالفقه و اللغه و التواریخ»و«کان تلو ابی علی‌ [ابو علی سینا]فی اجزاء علوم الحکمه...»و در پایان‌ همین مقال پس از بحثی دقیق نسبت به آثار و احوال خیام،و منزلت و مقام وی در نزد پادشاهان‌ سلجوفی و خاقان شمس الملوک که خیام را در کنار خود بر سریر سلطنت می‌نشانید،واپسین روز زندگی‌ خیام و لحظات آخرین حیات وی را چنین توصیف‌ می‌نماید:

و حکایت شده است که‌[خیام‌]درحالی‌ که با خلال طائی دندان‌هایش را خلال می‌کرد، مشغول مطالعهء بخش الهیات کتاب شفاء [ابو علی سینا]بود.چون به فصل واحد و کثیر رسید، خلال طائی را که در دست داشت در میان کتاب‌ گذاشت و برخاست و نماز خواند سپس وصیت کرد. پس از آن هیچ چیزی نخورد و نیاشامید تا وقتی که‌ آخرین نماز عشاء را نیز بر پای داشت و پس از نماز به سجده رفت و در سجده‌اش با خدای این‌گونه راز و نیاز می‌کرد.

پروردگارا!من به حد و اندازهء دانش خویش تو را شناختم.خداوندا مرا بیامرز،تنها دستاویز من در نزد تو همین معرفت محدودی است که حاصل کرده‌ام. و در پایان این دعا از دنیا رفت،بخشایش الهی‌ نصیب او باد.»

آری ارج و ارزش مکاتیب سنائی نیز در ارائهء دلایلی قوی و براهینی قاطع برای مورخین و پژوهشگرانی است که می‌خواهند به درج و ثبت‌ حقایق تاریخی کماجری اقدام نمایند.البته بررسی‌ ارزش ادبی این مکاتیب موضوعی است جدا از هدفی که ما در این مقال آن را دنبال می‌کنیم.

فهرست 

بخش نخست : اخوانیات
بخش دوم : مکاتیب دیوانی
بخش سوم : دفاعیات