مونوگرافی ایل بهمئی

مونوگرافی ایل بهمئی

نویسنده: نادر افشار نادری
ناشر: دانشگاه تهران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 190
اندازه کتاب: رحلی - سال انتشار: 1347 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب

مصور - نقشه - نمودار

پژوهش درباره ایل بهمئی را دکتر نادر افشار نادری بر عهده گرفت و به جرأت می توان گفت نتیجه تحقیقات وی که در قالب جزوه مونوگرافی ایل بهمئی منتشر شده بود، پرمایه ترین و استخوان دار ترین پژوهش در میان تحقیقات اعضای گروه بوده است. وی علاوه بر جزوه ارزشمند مونوگرافی ایل بهمئی، جزوه ی با ارزش دیگری نیز به نام جمعیت و شناسنامه ی تیره ها

ایل بهمئی از ایلات جهار لنگ بختیاری می‌باشند که در شهرستان دیشموک و لیکک (کهگیلویه و بویر احمد) و در رامهرمز و باغملک،جایزان. امیدیه و بهبهان و تشان(خوزستان) زندگی می‌کنند.اکثریت این مناطق را بهمئی‌ها تشکیل می‌دهند اما در کنار آنها طوایف دیگری هم وجود دارند که البته به نسبت بهمئی‌ها در اقلیت هستند.

برای نمونه طوایف ساکن در بخش دیشموک به سه دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

بهمئی‌ها، سادات، طیبی‌ها و که در این بین، بهمئی‌ها بیش از ۹۷ درصد از جمعیت این بخش را به خود اختصاص داده‌اند.
خان ها: در شهر دیشموک و حومه آن یعنی گراب ساکنند.مرکز خان نشین اصلی ایل بهمئی دیشموک بوده که دارای قلعه بزرگ و مستحکم بوده و در دو سفرنامه ویلسن ولایاراد به این قلعه اشاره شده است.خوانین این منطقه از نسل خلیل خان و جعفر خان می‌باشند که خانواده نیکبخت و رزمجو اکنون بازمانده این خاندان هستند.

در این مجال تلاش می گردد در ادامه ی شناخت جغرافیای ایل بهمئی، به مبحث آب و هوای آن بعنوان یکی از عناصر جغرافیایی پرداخته شود. لازم به ذکر است مطالب ارائه شده، وضعیت آب و هوایی بهمئی را در اواسط دهه ۴۰ شمسی مورد بررسی قرار داده است. وضعیت هایی که با گذشت زمان و تغییرات آب و هوایی در سطح کره زمین، هم اکنون دچار دگرگونی هایی گشته اند. به هر سوی همانگونه که پیشتر نیز اشاره گردید؛ سرزمین بهمئی به دلیل وجود رشته کوههای بلند غارون، کوه سیاه و کوه سفید دارای دریافت بارش برف و باران در نقاط مرتفع کوهستانی می باشد.

نفوذ این بارش ها در دل کوهستان موجب می شود که از نقاط پایین تر کوه به صورت چشمه و یا نهرهای کوچک، بهم پیوسته و ابتدا آبراهه، جوی، نهر و سرانجام رودهای محلی را تشکیل دهند.منطقه ی بهمئی احمدی دارای آب و هوای سرحدی، سردسیر و گرمسیری است، زیرا از جنوب به شمال ابتدا گرمسیر منطقه، سپس منطقه ی ممبی و سرآسیاب یوسفی بعنوان سردسیر و در نهایت، ارتفاعات کوه سفید سرحد منطقه است، منظور از آب و هوای گرمسیری کت، لیکک، ابوالفارس و رودتلخ است که در مجموع ناحیه گرمسیری یا بهمئی جنوبی را در مقام مقایسه با نقاط سردسیری ممبی و سرآسیاب شامل می شوند.

گرمای منطقه ی گرمسیری بهمئی احمدی در تابستان به قدری سوزان می شود که قابل تحمل نیست ولی در زمستان دارای هوای معتدلی است، ممبی و سرآسیاب که سردسیر منطقه هستند هوایشان در تابستان معتدل است بطوری که در ممبی انسان در روز عرق نمی کند و دارای شبی به مراتب خنک تر از روز نیز هست، هوای سرآسیاب گرم تر از هوای ممبی است و به نظر می رسد شش تا هفت درجه هوای سردسیر از گرمسیر در زمان های مشابه اختلاف درجه حرارت داشته باشد. هوای سرحد که قلمرو کوه سیاه و سفید باشد به قدری سردتر از این مناطق است که انسان در آفتاب نیز احساس گرمی نمی کند.

باران: در مناطق گرمسیری کت، لیکک و ابوالفارس که گرمسیر بهمئی احمدی است باران از اواخر آبان شروع شده تا اوایل اردیبهشت ادامه می یابد یعنی حدود پنج تا شش ماه هوای منطقه بارانی است، حداکثر ریزش پیاپی باران منطقه، بیش از سه روز نیست، تناوب باران در بهار به مراتب بیشتر از زمستان است، زیرا در این فصل باران به طور یکسان در منطقه نمی بارد به طوری که محلی ها اظهار می دارند: بارش در بهار تیره تیره است  ولی در زمستان باران دارای وضع تقریباً یکنواختی است، اگر باران به صورت شدید در منطقه ببارد « دُم اسبی » و اگر باران ریز ببارد « نرمه » نامیده می شوند.

در منطقه ی ممبی و سرآسیاب نیز باران از اولین ماه پاییز شروع شده و تا اواسط اردیبهشت ماه ادامه می یابد، شدت باران در این منطقه به مراتب بیشتر از قسمت های گرمسیری است و ممکن است هنگام شروع بارش، تا هفت شبانه روز پیاپی باران ببارد. شدت باران منطقه بیشتر در فصل زمستان است زیرا بارش بهار هیچگاه شدت و دوام باران زمستانی را ندارد. باران بهار متناوب و گاهی در آغاز با تگرگ همراه است، مقدار بارانی در ممبی می بارد به مراتب از سرآسیاب بیشتر است و به طور کُلی بارانی که در سرآسیاب و ممبی می بارد در مجموع حدود سه برابر بیشتر از باران منطقه ی جنوبی گرمسیری است.

سرزمین مشترک بعنوان مهّم ترین بخش از عناصر مهّم تشکیل دهنده هویت بهمئی، دارای جایگاه رفیعی در گذشته ی طوایف ایل بهمئی بوده است. سرزمینی که بهمئی ها در گذر زمانهای دراز در آن ساکن بوده و تاریخ، فرهنگ و اصالت خویش را در چارچوب آن جستجو می کرده اند.همانگونه که در بخش درباره ما نیز توضیح داده شده است هدف از راه اندازی وبسایت بهمئی دات کام، بدست آوردن شناخت از اصالت خویشتن و آگاهی از یکدیگر می باشد.

بر همین اساس پرداختن به سرزمین بهمئی و بخشهای گوناگون دربرگیرنده ی آن همچون موقعیت جغرافیایی، گرمسیر، سردسیر، سرحد، ایل راه ها، آب و هوا و… یکی از موضوعات مورد توجه خواهد بود. پژوهشگران گروه عشایری مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران به سرپرستی دکتر نادر افشار نادری در اواسط دهه ۴۰ شمسی تحقیقات باارزشی را درباره ایلات ششگانه ی کهگیلویه به انجام رساندند. یکی از بخشهای قابل توجه آن پژوهشها، شناخت جغرافیای ایلات مذکور بوده که گزارشات آن توسط جواد صفی نژاد تهیه می گردید.