مقاومت شکننده ؛ تاریخ تحولات اجتماعی ایران

مقاومت شکننده

نویسنده: جان فوران
مترجم : احمد تدین
ناشر: رسا
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 640
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1394 - دوره چاپ: 15

مروری بر کتاب

تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سالهای پس از انقلاب اسلامی

 فوران استاد جامعه شناسی در دانشگاه کالیفورنیا است و عمده ی مطالعات وی بر روی انقلاب های اجتماعی بوده است. او کتب متعددی بر مورد وقایع اجتماعی ایران نوشته است . این کتاب فرایندهای تحول اجتماعی در ایران را از اوج قدرت کشور در قرن شانزدهم و هفدهم تحت سلطنت صفوی تا پس از انقلاب حیرت انگیز که سلطنت پهلوی را در سال 1979 سرنگون کرد ، تحلیل می کند.

این مطالعه ، با ظهور سلسله ی صفوی در سال 1501 آغاز شده و با ردیابی تحول در ساختار اجتماعی ایران ، ترکیبی تفسیری از تاریخ ایران را ارائه می دهد. جان فوران در این کتاب با استفاده از نظریه ی توسعه سعی می کند بررسید جامع و کاملی از تاریخ ایران در این دوره ارائه داده و به بررسی روابط ایران با غرب بپردازد. فوران نظریه ی توسعه را در سه بخش به کار می گیرد. ابتدا ساختار اجتماعی ایران را در دوران پیش از سرمایه داری بررسی می کند که سال های 1500 تا 1800 میلادی را در بر می گیرد. سپس به بررسی سال های 1800 تا تا 1925 می پردازد که سال های حکومت قاجار است و در واپسین بخش ساختارهای اجتماعی ایران را در سال های حکومت پهلوی و پس از آن که سال های 1925 تا 1991 را در برمی گیرد تحلیل می کند...

روابط اقتصادی و سیاست خارجی
جنگ های ناپلئونی در دهه نخست سده نوزدهم (1179 تا 1279ش) موجب تماس مجدد اروپاییان با ایران گردید ، چون فرانسه و انگلستان خواهان روابط دوستانه با این کشور بودند و دولت روسیه بار دیگر به ایران تجاوز کرده بود. کمپانی هند شرقی بریتانیا به دنبال فترت درازمدت سده هجدهم (1079 تا 1179ش) در روابطش با ایران ، در سال 1801م/1180ش پیمان های دوستی و تجارت با دولت قاجار را امضا کرد ، اما در سال 1804م/1183ش هنگاهی که روسیه ، قفقاز را اشغال کرد انگلستان کمی به ایران در دفع تجاوز به عمل نیاورد. ایران که از اتحاد با فرانسه نیز طرفی نبسته بود بار دیگر به انگلستان روی آورد و در 1814م/1193ش دو کشور پیمان اتحاد دفاعی (محدود) را امضا کردند.

هنگامی که در سالهای 1826م/1205ش تا 1828م/1207ش بین ایران و روسیه جنگ در گرفت انگلستان کمکی به ایران نکرد و به دروغ ایران را  متجائوز قلمداد نمود. در دهه 1830م/1210ش در انگلستان اجماع فزاینده ای پدید آمد مبنی بر این که روسیه در آسیا به زیان ایران ، عثمانی و آسیای میانه در حال توسعه بخشیدن به قلمرو خود می باشد ، از همین جا طرح «مساله مشرق» یا «بازی بزرگ» ریخته شد. در این طرح ایران به عنوان دولت حایل در برابر پیشروی و توسعه طلبی فزاینده روسیه به سوی هندوستان ، از اهمیت استراتژیکی خاصی برای بریتانیا برخوردار شد. انگلستان از 1837م/1216ش تا 1857م/1236ش در چند مورد با استفاده از زور یا تهدید به زور جلو توسعه طلبی ایران در افغانستان را گرفت ، افغانستان نیز در این زمان به صورت دولت حایل جدید میان روسیه و هندوستان واقع شده بود.

انگلستان با استفاده از قدرت نظامی در رسیدن به هدف های دیپلماتیک و استراتژیکی خویش ، در نیمه سده نوزدهم (1179 تا 1279ش) تفوق تجاری خود در ایران را هم تثبیت نمود. داد و ستد بریتانیا با ایران در نیمه نخست سده نوزدهم (1179 تا 1279ش) در خلیج فارس و نیز در مسیر بازارهای پر جمعیت شمالی سیر صعودی شتابنده ای پیدا کرد. با استقرار تفوق سیاسی کمپانی هند شرقی در هندوستان ، این شرکت در مبادلات تجاری با ایران در خلیج فارس ، به جای پارچه های هندی ، کالاها و پارچه های انگلیسی را به ایران صادر کرد