مقالات تاریخی

مقالات تاریخی

نویسنده: فریدون آدمیت
ناشر: دماوند
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 110
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1362 - دوره چاپ: 2

کمیاب - کیفیت : نو

مروری بر کتاب 

حاوی هشت مقاله تاریخی

تاریخ، آمیزه ای از افکار، عقاید و آداب و رسوم در گستره زمان است و بیان واقعیات آن به واقع نگری و روشن بینی نیاز دارد. پرداختن به مقطعی از تاریخ بدون درک و شناخت واقعیات حاکم بر آن، کاری به دور از شیوه تحقیق و پرداختن به واقعیت و تحلیل آن، همراه با دخالت حبّ و بغض ها، شیوه ای کم اثر است. تحلیل تاریخ صد ساله ایران از این روش ها به دور نمانده، و این خط در منابع تاریخ نگاری معاصر ایران قابل مشاهده است.

در این فضای مشوّش و مه آلود تاریخ نگاری، شناخت و تفکیک واقعیت ها از بافته ها و گرته برداری ها، امری دشوار و در عین حال ضرورت دارد. وی، یکی از نویسندگانی است که در عرصه تاریخ معاصر کتاب های متعدّدی نگاشته است. شیوه تاریخ نگاری، اندیشه سیاسی و تحلیل آدمیت از نهضت های معاصر به ویژه مشروطیت.

آدمیت به شخصیت فردی و تاثیر آن در عقاید و آرای نویسندگان اجتماعی پرداخته و نگرش کلی و سرچشمه افکار آنان را بررسی کرده است. وی«تحول این افکار را در گذشت زمان و خاصه، رابطه افکار با مسائل اجتماعی و سیاسی زمانه» را مورد توجه ویژه قرار داده است. گزینش و پردازش شخصیتهای مورد بحث در این نوشته ها، تا حدودی ریشه های فکری و دغدغه های نویسنده را مشخص می کند. از شگردهای آدمیت این است که در بررسی و تحلیل زندگی و اندیشه های روشنفکران غربگرای مطرح ایران، به احیا و ترویج مجدد افکار انحرافی آنان با تلفیق و ترکیب نوین و ماهرانه خویش و با شیوه ای موفق، پرداخته است. البته سبک آدمیت در تک نگاریهای تاریخی، هرچند دارای ایرادهای فراوانی می باشد، اما باید پذیرفت که تا حدودی از مرز کلیشه های موجود تاریخ نگاری عبور کرده است.

غالب نوشته های آدمیت در زمینه اندیشه های غیر دینی، از سری نوشته های دست اول می باشند. وی عموما مطالب تازه و جدیدی را در این مورد با ادبیاتی نسبتا خوب عنوان کرده است. از آنجاکه آدمیت خود را«فیلسوف تاریخ» قلمداد می کند، نوشته های او تحلیلی و نوعا انتقادی می باشند. او می کوشد در این تحلیل و انتقاد، اندیشه دینی را در جامعه، ناکارآمد جلوه دهد. هرچند آدمیت به طور شفاف در مباحث خود به تفکیک میان اندیشه های دینی و غیر دینی نپرداخته است، ولی با گزینش افراد و گروه های سکولار و نقد جدی جبهه مقابل در اندیشه و عملکرد، این تفکیک را در خلال مباحث خود می پذیرد. از این رو، وی با پرداختن به انجمنهایی که بیرون از ایران، ساماندهی و اداره می شدند، این رویه را دنبال می کند. 

بی شک جریانها، انجمنها و کمیته هایی که آدمیت در خلال کتابهای خود به آنها پرداخته است، از جمله تاثیرگذاران در جناح سکولار مشروطه به شمار می آیند که عمده انحراف و انحطاط مشروطه نیز از ناحیه این گروه ها در این نهضت به وجود آمد. هنگامی که علما به هر دلیل از رهبری مشروطه کنار زده می شوند، این انجمنها و گروهای غیر دینی هستند که نبض انقلاب را به دست گرفته و آن را در مدت زمان کوتاهی به دیکتاتوری رضاخان تبدیل می کنند. بی تردید موثرترین گروه در روی کار آمدن رضاشاه در داخل ایران، گردانندگان سکولار مشروطه بوده اند. آدمیت با تاریخ نگاری انتقادی خود، هر آنچه را که مبتنی بر سنتها است مورد نقد قرار می دهد. وی حرکتهای مذهبی به رهبری روحانیون را، حرکتهایی ارتجاعی می داند که دوام نمی یابد؛ مگر آنکه قواعد آن بر اساس قوانین موضوعه بشری موجود در جهان، پایه گذاری شود.