مفاهیم سیاسی و اجتماعی در شعر مشروطیت

نویسنده: حجت الله اصیل
ناشر: کویر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 200
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1390 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

انقلاب مشروطیت ایران که رستاخیز تجدد و نوسازی بود،نظام سیاسی و اداری کشور و همزمان با آنها شیوه نگرش و اندیشیدن مردم را وجه های نو داد. گرایش شعر فارسی به سادگی و به کارگیری مفاهیم نو،نتیجه آگاهی شاعران به نیازهای جامعه بود. آنان دربار و محافل اشرافی را ترک کردند و به میان مردم رفتند. برای نخستین بار میان هنرمند و مردم برداشته شد،زبان شعر به زبان مردم کوی و برزن نزدیک شد و مخاطبان شعر نیز بیشتر توده های مردم شدند.

بررسی ما در این کتاب شش مفهوم کلیدی آزادی،میهن و ملت،مشروطیت یا حکومت قانون،زن و حقوق او،تضاد طبقاتی و تجدد را در بر می گیر. و شعر نه شاعر گزین عصر مشروطیت یعنی ملک الشعرای بهار،ایرج میرزا،عارف قزوینی،میرزا زاده عشقی،ابوالقاسم لاهوتی،فرخی یزدی،دهخدا،اشرف الدین حسینی و ادیب الممالک فراهانی در پیوند با آن مفاهیم بررسی شده است.

شعر در سرشت خود گرایش به ایجاز دارد. در شعر مشروطیت نیز مفاهیم سیاسی و اجتماعی،گاهی در یک یا دو بیت آمده و شا عر شرح و تفسیری درباره آن نداشته است. تمامی شاعران دوران مشروطیت را روشنفکران آن دوره برشمرد که شعر را از دریچه سنتی نمی‌گریستند، بلکه آن را ابزاری برای بیان اندیشه‌هایشان در دنیای مدرن قلمداد می‌کردند. بنابراین، شعر مشروطه، بازتاب اندیشه روشنفکران آن دوره است.

 موضع‌گیری شاعران این دوره با شاعران سنتی نظیر سعدی متفاوت بود. آنان دیگران را به کمک به محرومان توصیه می‌کردند، اما شاعران مشروطه با تاثیر از اندیشه چپ، از زبان فقیران مدعی سخن می‌گفتند که در برابر اغنیا صف‌آرایی کرده بودند. مشروطیت در اندیشه و دیدگاه اجتماع، روشنفکران و شاعران تاثیرگذار بود. شاعران این دوره دیگر در پی مفاهیم سنتی نظیر کمند گیسو و خط و خال ابرو نبودند، بلکه آزادی، استبداد و نان مردم به دغدغه آنها تبدیل شده بود.