مطالعاتی در باب بحرین و جزایر و سواحل خلیج فارس

مطالعاتی در باب بحرین و جزایر و سواحل خلیج فارس

نویسنده: عباس اقبال آشتیانی
ناشر: چاپخانه مجلس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 164
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1328 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : در حد نو ؛ عطف کتاب زدگی مختصر و لبه جلد پشتی و نقشه رد زردی مختصری دارد

مروری بر کتاب  

بضمیمه یک نقشه

از آنچه در این مختصر مطالعهٔ تاریخی و جغرافیایی راجع به کلیهٔ جزایر و سواحل خلیج فارس عموماً و بحرین خصوصاً مذکور داشتیم بر سبیل خاتمه نتایج ذیل را راجع به احوال جزایر بحرین که متکی به اسناد متقن تاریخی است میتوانیم استنباط کرد...

در سال 1315 شمسی که نگارنده در پاریس مقیم بودم با مرحوم عنایه اله خان مدیر الدوله سمیعی وزیر امور خارجه ایران در آن زمان مامور شدم که در باب جزایر و سواحل خلیج فارس مخصوصا جزایر بحرین مطالعاتی از لحاظ تاریخی و جغرافیایی بنمایم و سوابق ارتباط این جزایر را با ایران و تعلقی که آن نواحی همیشه ببملکت ما داشته و دارد حتی الامکان روشن کنم.

به گواه سندهای تاریخی جزیرهٔ بحرین از دیرباز و پیش از اسلام جزو خاک ایران به شمار می‌فته‌است. همچنین در حملهٔ عمر بن خطاب به پارس این جزیره از جمله منطقه‌هایی بود که در اوایل از پارس تصرف شد. پس ار ورود استعمارگران پرتغالی به خلیج فارس، آنان در این جزیره قلعه‌ای ایجاد کردند ولی بنی‌جبر که ملوک هرمز ایشان را به سرپرستی بحرین گماشته‌بودند سر از پیروی آنان برداشتند تا بعد که ملوک هرمز بدانجا لشکرکشی کردند.

از ۹۲۸ تا ۱۰۱۰ ه. ق که حکومت بحرین در اختیار خاندان فالی از شیعیان فارس بود، پرتغال و عثمانی کوشیدند تا نفوذ خود را در آنجا افزایش دهند. از ۱۰۱۰ تا ۱۱۳۶ ه. ق بحرین را صفویان اداره می‌کردند تا اینکه پس از سقوط اصفهان تا آمدن نادرشاه حکومت به دست عربان محلی افتاد. در سال ۱۱۴۸ ه. ق بحرین به سلطهٔ افشاریان درآمد.

کتاب با اشاره‌ای به مشخصات زمین شناختی و ویژگی‌های جغرافیایی و موقعیت و وسعت خلیج فارس آغاز می‌شود و با معرفی مشخصات و موقعیت جزایر قشم، كیش، هرمز(هرموز) و بحرین ادامه می‌‌یابد. آنگاه پیشینهٔ تاریخی و سیر رویدادهای تاریخ خلیج فارس و سواحل و جزایر آن از عهد باستان تا عصر قاجار، به تفكیك و ترتیب این دوره‌ها بررسی می‌شود: اشكانیان، ساسانیان، احوال بحرین و عمان در ایام خلفا، استیلای دیالمهٔ آل بویه بر بحرین و عمان و سواحل و جزایر خلیج فارس، استیلای سلاجقه بر جزایر و سواحل خلیج فارس، استیلای اتابكان فارس بر عمان و بحرین و جزایر و سواحل خلیج فارس، استیلای ملوك هرموز و حكام مغول بر جزایر و سواحل خلیج فارس، استیلای آل مظفر و تیموریان بر جزایر و سواحل خلیج فارس و احوال این نواحی تا ابتدای تسلط پرتغالی‌ها؛ دورهٔ تسلط پرتغالی‌ها، استیلای پادشاهان صفوی بر جزایر و سواحل خلیج فارس و اخراج پرتغالی‌ها از آن نواحی، استیلای نادرشاه افشار، اوضاع سواحل و جزایر خلیج فارس در عهد کریم‌خان زند و احوال جزایر و سواحل خلیج فارس در عهد قاجاریه. در نهایت کتاب با نتیجه‌گیری به پایان می‌رسد.