نظریه سیاسی اسلام

نویسنده: آیت اله محمدتقی مصباح یزدی
ناشر: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 623
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1396 ~ 1391 - دوره چاپ: 8 ~ 6

مروری بر کتاب

مجموعه آثار آیت الله مصباح یزدی

این کتاب مجموعه سخنرانی های استاد پیش از خطبه های نماز جمعه تهران است که حجت الاسلام والمسلمین آقای کریم سبحانی تنظیم و نگارش آن را بر عهده داشته است. یکی از اهداف برگزاری نماز جمعه آشنایی بیشترِ مؤمنان با مبانی و مسائل اسلامی و افشای توطئه های سیاسی فرهنگی منافقان و دشمنان اسلام است، تا مردم مسلمان آمادگی فکری لازم را برای دفاع و پاسداری از سنگرهای عقیدتی کسب کنند. در پی اوج گیری دوباره فعالیت های جریان های التقاطی و به خطر افتادن بنیان های اعتقادی نسل جوان، ستاد برگزاری نماز جمعه تهران از استاد برای سخنرانی پیش از خطبه ها دعوت به عمل آورد. ایشان نیز پذیرفتند و سلسله سخنرانی هایی به منظور دفاع از حاکمیت اسلام در مقابل شبهات مطرح شده در سطح جامعه ایراد کردند.

هرچند جناب استاد کوشیده اند تا در هر جلسه به گونه ای بحث را مطرح سازند که ارتباط آن با مباحث پیشین ـ برای مخاطبانی که احیاناً در بعضی جلسات حضور نداشته اند ـ به طور کامل روشن شود؛ ولی اقتضای بحث به گونه ای است که استفاده مفیدتر از آن متوقف است بر اینکه مخاطب از پیشینه کل بحث اطلاع داشته باشد. از این رو جمع آوری و تنظیم این مباحث در قالب کتاب حاضر، در دستور کار قرار گرفت.

همان گونه که حضرت استاد در مقدمه فرموده اند، مقصود از فلسفه سیاسی اسلام در این مباحث، تبیین نظریه اسلام در باب حکومت و سیاست است و از آنجا که موضوعاتِ این زمینه بسیار گسترده است، ناچار باید مباحثی گزینش شود که بیشتر مورد نیاز جامعه است.

به این منظور حضرت استاد مصباح یزدی بیشتر بحث هایی را مطرح می کنند که ناظر به شبهات و سؤالات روز جامعه است. بر این اساس مباحث اصلی کتاب از این قرارند:
ـ آیا دین، در زمینه سیاست و حکومت نیز دیدگاه و نظریه خاصی دارد، یا ساحت قدسی دین مبرّای از این امور دنیایی است؟
ـ آیا نظریه سیاسی اسلام، تأسیسی است و اسلام حرف تازه ای در سیاست و حکومت دارد، یا امضایی است، و یکی از اشکال حکومت و سیاست بشری را به رسمیت می شناسد؟
ـ ماهیت حکومت اسلامی چیست؟ آیا از نوع تئوکراسی (حکومت خدایی، آن چنان که در مسیحیت مطرح است)، دیکتاتوری، یا دموکراتیک است، یا ماهیت دیگری دارد؟ ـ ارکان حکومت اسلامی کدام اند؟
ـ شکل حکومت اسلامی چگونه است؟ سلطنتی، جمهوری، تئوکراسی یا گونه ای دیگر؟
ـ نقش مردم در حکومت اسلامی چیست؟
ـ مباحث تاریخی در باب حکومت اسلامی؛ سیر تشکیل حکومت اسلامی در طول تاریخ و ... .
چون مباحث این کتاب برای توده مردم بیان شده است، تا حد ممکن سعی بر آن بوده که با مراعات زبان محاوره و گفت وگوی عمومی، از اصطلاحات آکادمیک و پیچیده پرهیز شود تا اکثر مردم که مطالعات تخصصی ندارند بتوانند از این مباحث استفاده کنند.

روش بحث در نقد و بررسی اقوال مختلف، و اثبات نظریه اسلامی، در این کتاب عمدتاً روش تعقلی جدلی است، و با الهام از این آیه شریفه انتخاب شده است: «اُدْعُ إِلَی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ». چراکه روش تجربی در مباحث علوم انسانی کارآیی ندارد، و شیوه تعبدی محض نیز برای اثبات مطالبی که آماج شبهات نظری و عقلی واقع شده اند کافی نیست. روش تعقلی برهانی هم با سخنرانی در جمع توده مردم مناسبت ندارد؛ چراکه در آن مقام، فرصت نقض و ابرام همه مقدمات برهان وجود ندارد. بنابراین بهترین روش، همان شیوه «جدال احسن» است که با استفاده از مقبولات و اصول و مبانی مشترک به اثبات مسائل می پردازد. از این رو استاد، در این کتاب، تنها در مواردی که امکان ارائه براهین ساده و غیرپیچیده و کم دامنه وجود داشته باشد به شیوه برهانی تمسک جسته اند، و در سایر موارد به شیوه جدلی بحث کرده اند.