مسائل جنبش ضداستعماری و آزادیبخش خلق ایران

نویسنده: بیژن جزنی
ناشر: جنگل
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 50
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1356 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو

مروری بر کتاب

جزنی ددر این کتاب با رندی تمام ضمن محکوم کردن سیاست خارجی چین با استناد به گزارشات اتحاد شوروی، که در نشریات توده ­ای­ ها به چاپ می­رسید، رهبران حزب توده را به دلیل حمایت از سیاست­های چاپلوسانه ­ی شوروی در خصوص ایران به چالش می­کشد. او پس از نقل گزارش سوسولف که سیاست خارجی چین را به عنوان کشوری کمونیستی در همراهی با رژیم ارتجاعی پاکستان کوبیده بود، می­نویسد:

«… چه می توان گفت! ما سوأل می کنیم از آقای سوسولف و کمیته مرکزی حزب توده که توجیه کننده سیاست شوروی است؛ آیا کسی باور می­کند که نزدیک شدن با رژیم شاه و کمک نظامی و اقتصادی در اختیار حکومت ایران گذاشتن و حمایت سیاسی و تبلیغاتی از رژیم شاه کردن، ناشی از منافع ترقی و توسعه مبارزه ملل آسیا با امپریالیسم است؟! چگونه انحراف سیاست چین در مورد حکومت پاکستان دیده می­شود ولی انحراف سیاست اتحاد شوروی در مورد حکومت ایران و همان پاکستان فراموش می­گردد؟»

از همین رو بود که از آغاز به صورتبندی بینش جنبش مسلحانه­ ی ایران بر آن بود که:
«می­ توانیم سوسیالیسم را در کشور خود بنا کنیم بی ­آنکه مجبور باشیم با مقتدرترین کشور سوسیالیستی جهان حتا رابطه ­ای بیش از رابطه ­ی فعلی دستگاه حاکمه با آن داشته باشیم....

اختناق و سرکوب حاکم بر فضای سیاسی پس از کودتای 28 مرداد مهر پایانی بر فعالیت­های علنی سازمان­های سیاسی حاضر در صحنه سیاست ایران زده بود و از گروه­ هایی که به نوعی می­ توانستند مقاومت را به اتکای نیروهای تشکیلاتی در سطح جامعه به جنبشی توده ­ای تبدیل کنند، فرصت تجدید سازمان را گرفت. اما از طرف دیگر زمینه­ های ذهنی مناسبی را برای نقد دستاوردها و عملکردهای یک دهه ­ی چپ (حزب توده به عنوان سازمان چپ با حوزه­ ی نفوذ گسترده­ ی حاضر در عرصه سیاست آن سال­ها) فراهم آورد.

در جنبش نسبتا جوان و ناپخته­ ی ما، خطاست اگر کسی انتظار داشته باشد که ما در عمل و نظر بی ­اشتباه باشیم. حتی برای ما به مراتب بدتر است که گرفتار جزمیت درباره­ ی طرح­ها و نقشه­ های­مان شویم. برای ما نترسیدن از عمل و اظهار نظر، عرصه­ ای برای سعی و خطا می­آفرینند تا شرایط موجود را شجاعانه و صادقانه تغییر دهیم و ابزاری تدارک می­بیند تا به تاکتیک ­های کاملا درست خود دست یابیم. در واقع فقط از طریق عمل است که می­ توانیم نظریه ­ها و افکارمان را بسط دهیم و تصحیح کنیم. مشغول شدن به چرخ نخ ریسی نظریه­ بافی، ترس از عمل و غرق شدن در ورطه مباحث استراتژیک محض، ما را فقط به محافظه کاری فرصت طلبانه سوق خواهد داد.

سازمان چریک­های فدایی خلق ایران، اولین جریانی بود که واژه «سرمایه­ داری وابسته» را در جنبش چپ ایران متداول کرد و بیش از هر جریان دیگر چپ در ایران آن را به طور سیستماتیک به کار گرفت. اگر تا پیش از انقلاب 57، بورژوازی ایران را به ملی و کمپرادور تقسیم می­ کردند، پس از انقلاب واژه کمپرادور را به کناری نهاده و بورژوازی وابسته را به کار گرفتند. با پذیرش مقوله­ ی بورژوازی وابسته به مثابه اساس تئوریک تحلیل، تقسیم­ بندی جامعه نیز بر اساس معیار «وابستگی» انجام گرفت: بورژوازی ملی، دهقانان کارگران، خرده ­بورژوازی شهری در صف خلق قرار گرفتند و استثمارکنندگان وابسته به امپریالیسم مسلط بر ایران در صف ضد خلق.

جزنی در تاریخ سی ساله می­نویسد:
«… {خلق} یعنی طبقه کارگر، بقایای بورژوازی ملی (که احمدزاده از آن با عنوان بورژوازی ملی ضعیف شده یاد می ­کند)، خرده بورژوازی و دهقانان که به صورت دو جناح سیاسی جنبش طبقه کارگر و جنبش ملی در جنبش رهایی ­بخش تجلی پیدا می­کند؛ {و ضد خلق} یعنی امپریالیست­ های حاکم و بورژوازی کمپرادور که به صورت اعمال نفوذ سیاسی/اقتصادی و نظامی امپریالیست­ ها، {در قالب} حاکمیت رژیم تجلی می­کند»