مدراتو کانتابیله

مدراتو کانتابیله

نویسنده: مارگریت دوراس
مترجم: رضا سیدحسینی
ناشر: نیلوفر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 144
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1380 - دوره چاپ: 2

کمیاب - کیفیت : در حد نو

مروری بر کتاب

در عصر حاضر، رفتارها و احساساتی نظیر افسردگی، تنهایی، درون گرایی و انزوا کمابیش در تمامی جوامع  به چشم می‌خورد. انسان‌های امروزی علی‌رغم در اختیار داشتن تمامی امکاناتی که پیشرفت‌های علمی و صنعتی در اختیار آن‌ها می‌گذارد، روز به روز بیش از گذشته احساس تنهایی می‌کنند. می‌توان گفت که همین پیشرفت علم و فناوری یا به بیانی مدرنیسم، دارای ابعاد مخرب و زیان باری است که به طور خواسته یا نا خواسته زندگی انسان ها را تحت الشعاع قرار می‌دهد. یکی از این عناصر مخرب دوران معاصر، جنگ جهانی دوم است.

پیامدهای متأثّرکننده و دردناک این واقعه توجه نویسندگان آن دوران را معطوف به انعکاس حال و روز و حوادث آن دوران کرد. در سال‌های پس از جنگ، جنبش‌های ادبی در جهان به ویژه در اروپا با هدف بازسازی زبان ایجاد شدند، زیرا امکان وصف این زندگی تازه (با تمامی ابعاد نوظهورش)، با زبان عادی و همیشگی گذشته وجود نداشت. گروهی از این نویسندگان در فرانسه تحت عنوان رمان نو ،سعی داشتند تا عناصر رمان کلاسیک را تغییر داده و مفاهیم و ساختارهای تازه ای در ادبیات ایجاد کنند.

سکوت که موضوع اصلی کار ماست در آثار برخی از نویسندگان رمان نو به چشم می خورد. ولی سکوت آثار مارگریت دوراس بیش از سایر نویسندگان رمان نو جلب نظر می کند. گرچه در آغاز کارنامه نویسندگی اش آثاری با رنگ و بوی کلاسیک نیز به چشم می خورد، ولی به نظر می رسد وی پس از سپری کردن بحران هایی که بی ارتباط با جنگ و فضای حاکم بر آن نبود، به نگارش آثاری با محوریت احساسات روی آورد. شخصیت های رمان های او در فضایی مملو از حالاتی نظیر تنهایی، نا امیدی ،ترس و تعلیق غوطه ور هستند. پیش از آنکه به تحلیل و واکاوی احساسات در پیکره مطالعاتی مان بپردازیم، خلاصه ای از این داستانها را برای خوانندگان در ذیل می آوریم تا مطلب روشن تر گردد.

مدراتو کانتابیله، داستان زنی ثروتمند در شهری بندری را روایت می کند که در پی ماجرای قتلی در کافه و سلسله ملاقات هایش با شوون (کارگر سابق کارخانه شوهرش )،احساساتی تازه را در زندگی اش تجربه می کند. رمان عاشق نیز بیانگر احساسات دختر نوجوانی در سرزمین های هندوچین و تصویرگر روابط تیره و تار خانوادگی اوست. این روابط که با کینه توزی دخترک نسبت به مادر و برادر ارشدش همراه است، موجب فاصله گرفتن او از خانواده و سرآغاز رابطه ای عاشقانه با مرد چینی ثروتمندی است. رمان درد، به ویژه بخش های آغازین آن، به توصیف احوالات زنی می پردازد که در انتظار بازگشت شوهرش از اردوگاه اسرای آلمان ها در جریان جنگ جهانی دوم است.

زبان عادی و روزمره برای بیان احساسات این شخصیت ها الکن و نارساست و وجود زبان دیگری لازم و ضروری است که ما از آن به زبان احساسات یاد کرده ایم. به این منظور ،دوراس به تکنیک هایی متوسل شده است که در آن سکوت ها و مکث ها به شکل ها وحالات گوناگون بیش از دیگر عناصر خودنمایی می کنند. ازعلائم نگارشی و انواع حذف هایی که سکوت را به ذهن متبادر می کنند تا سطوح عمیق تر گفتمان که از حرف نزدن و عدم گفتگو حکایت دارند.

مدراتو کانتابیله با یک قتل شروع می شود. مردی معشوقه اش را می کشد. اما قصه، قصه ی این دو نیست. این دو تنها بهانه ای هستند برای دگرگونی که در وجود آن دبارد رخنه می کند. آن دبارد که از طبقه ی اشراف است و هر جمعه پسرش را برای آموزش پیانو به سمت دیگری از شهر می برد. همان جا که یک روز قتل رخ می دهد. آن دبارد و بعدتر شوون که از کارگران اخراجی کارخانه ی همسر آن است، توی کافه ای که قتل رخ داده با هم حرف می زنند. اما چه حرف زدنی! خیلی وقت ها این دو حرف خودشان را می زنند.

آن یک چیزی راجع به قتل می گوید و شوون از آخرین باری که آن را در میهمانی خانه اش دیده حرف می زند. بازی با حالت های چهره  و دست های لرزان آن در فضایی کاملن نامتعارف برای یک زن از طبقه ی اشراف، که شراب می نوشد و تا سرحد مستی می رود و دوست دارد سر از علت قتل در بیاورد، بازی با نور خورشید که هنگام غروب توی کافه می آید، اشاره های مدام به بازی های سرخوشانه ی پسر آن که آن بیرون توی ساحل می چرخد، به قدری میان گفتگوها تکرار می شود که گمان ام حالت های شخصیت ها، اشیا و نور و فضای اطراف را به قدر کلمات با اهمیت می کند.  کاری که تمام رمان نویی ها کرده اند. اما این جا توی این داستان، به هیچ وجه آن کسالت و سنگینی غالب داستان های رمان نویی احساس نمی شود. لااقل من احساس اش نکردم.