مجوس شمال

مجوس شمال

نویسنده: آیزایا برلین
مترجم: رضا رضایی
ناشر: ماهی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 204
اندازه کتاب: رقعی سلفون - سال انتشار: 1385 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

یوهان گئورگ هامان و خاستگاه های عقل ناباوری جدید

کتاب حاضر درباره‌ی آرا و اندیشه های متفکر آلمانی، گئورگ هامان (۱۷۳۰- ۱۷۸۸) نخستین روشنگر نهضت رمانتیسم است. نویسنده ضمن تأکید بر اهمیت اندیشه‌های هامان، وی را پرشورترین، پی‌گیرترین، افراطی‌ترین و سازش‌ناپذیرترین دشمن روشن‌گری و صورت‌های عقل‌باوریمی‌داند که تاثیر مستقیم و غیرمستقیم او بر طغیان رمانتیک ها علیه کل گرایی و علیه روش علمی و هر لفاف و ظاهر آن، بسیار زیاد و شاید هم تعیین کننده بود.

برلین می گوید توجه من به هامان به این نکته بر می گردد که او نخستین هماورد تمام عیار نهضت روشنگری فرانسه در زمانه خود بود. در مقایسه با منتقدان بعدی، حمله های او به نهضت روشنگری بسیار سازش ناپذیر و از جهاتی کوبنده تر بود و نقص های این نهضت را بسیار واضح تر نشان می داد. هامان به شدت جانبدار است، پیشداوری دارد و یکطرفه به قاضی می رود؛ اما عمیقا هم صادق، جدی و اصیل است.

او بنیانگذار واقعی سنت جدلی عقل ستیزانه ای است که با گذشت زمان، چه خوب و چه بد  سهم بزرگی در شکل گیری اندیشه، هنر و احساس در غرب داشته است. او (برلین) می گوید هامان سزاوار بررسی است» او یکی از معدود نقادان کاملاً اصیل عصر جدید است. هامان بی آنکه وام آشکاری به کسی داشته باشد به کل ارتدوکسی غالب حمله می کند و برای این کار سلاح هایی به دست می گیرد که بعضی منسوخ و بعضی دیگر بی اثر یا نابّرا هستند، اما این سلاح ها آنقدر قدرت دارند که مانع پیشروی دشمن شوند، متحدانی را به زیر بیرق ارتجاعی او بکشانند، و مقاومتی این جهانی را در برابر پیشروی روشنگری و عقل قرن هجدهمی آغاز کنند، مقاومتی که در نهایت به به رمانتیسم، ابهام باوری و ارتجاع سیاسی ختم شد. امان پیشاهنگ عقل ستیزی در همه ی حوزه هاست.

روسو و برک را که معاصر او بوددند نمی توانیم پیشاهنگ این راه بخوانیم، زیرا اندیشه های صراحتاً سیاسی روسو به لحاظ عقلانیت شان کلاسیک اند، و برک نیز هر چند نظریه های مبتنی بر مجردات را نفی می کند باز به مذاق آرام و سلیم انسان های متأمل خوش می آید. هامان هیچکدام این ویژگی ها را نداشت: اژدهای هفت سر عقل و نظریه و تعمیم؛ هرجا که سر هیولاوار خود را بلند می کرد، هامان به آن ضربه می زد.

هامان زادخانه ای فراهم آورد که رمانتیک های معتدل تر مانند هردر، حتی صاحبان اذهان سردتری چون گوته ی جوانو حتی هگل که نقد مطوّل و نه چندان دوستانه ای بر آثار او نوشت، و حتی هومبولت متین و منطقی و لیبرال های همتای او که بعضی از کاری ترین سلاح های خود را از آن برداشتند. هامان سرچشمه ی فراموش شده ی نهضتی است که سرانجام کل فرهنگ اروپا را فرا گرفت.

فهرست

1-مقدمه
2-زندگی
3-جان کلام
4-نهضت روشنگری
5-شناخت
6-زبان
7-نبوغ خلاق
8-سیاست
9-ختم کلام
پیوست
یادداشت ها
یادداشت کتاب نامه ای
نام نامه