مجموعه مقالات خلیج فارس

مجموعه مقالات خلیج فارس

نویسنده: گروه نویسندگان
ناشر: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 975
اندازه کتاب: وزیری گالینگور - سال انتشار: 1369 - دوره چاپ: 1 

کمیاب - کیفیت : نو 

مروری بر کتاب

مجموعه سی مقاله

خلیج فارس یا به گفته تاریخ کهن (دریای پارس) پیوسته به دلیل اهمیت استرات‍‍‍‍‍ٰژی و اقتصادی در طول تاریخ  مورد توجه قدرت های جهانی قرار گرفته است. منابع عظیم نفت آن که صنایع جهان به مقیاس وسیعی به دان نیاز و بستگی دارد از یک جهت و تحولات سیاسی و استراتژیکی از جهت دیگر پیوسته اذهان مردم جهان را به این منطقه متمرکز کرده است .

بنابرآنچه گفته شد می بایستی در آغاز موضوع را در قلمرو اسطوره ملی و دینی قوم ایرانی از گاه کوچ اقوام ایرانی به فلات ایران بررسی و ریشه یابی کنیم؛تا با هماهنگ کردن جزییات به مقیاس کلی در  زمینه  تاریخ  به رسیم . در مورد علل وانگیزه این مهاجرت که طی قرنها صورت گرفته و به مرحله کمال رسیده؛ امپراتوری های ماد و پارس را  به وجود آورده و در نهاد خود دین زرتشت را پرورش داده است.

به عقیده نگارنده حدود جغرافیای سرزمینی که (ایرانویچ) نامیده میشد و دو تیره از سکنه آن از دهلیزهای شمال شرقی و شمال غربی وارد ایران شدند سرزمینی بود پهناور که حدود تقریبی آن در ناحیه یخبندان شمالی قرار داشت و در مرحله نخست مهاجرت مرزهای (ایرانویچ) تا (کرند) در غرب و سیستان در شرق و البرز در مرکز گسترش یافت و جنوب یا (نیمروج)به عنوان جهت بخشایش شناخته شد و عقیده داشتند فر ایرانی در دریای فراخکرت است که در جنوب قرار دارد .

شاخه شرقی تیره ایرانی یعنی سکاها به سرزمینی که گمان می کردند جنوب ایده الی آنهاست رسیدند؛ و به تصور اینکه دریاچه هامون فراخکرت است انقدر اقامت کردند که دین زرتشت در آنجا مرحله کمال نسبی را پیمود ولی آگاهی جغرافیایی از اینکه هامون در خشکی محصور است ؛ سکاها را برآن داشت که به سوی جنوب یا جهت بخشایش پیشروی کنند تا به خلیج فارس یا (دریاچه خسرو) برسند که بوسیله آبشاری (تنگه هرمز) به دریای (فراخکرت) اقیانوس هند منتقل می شد؛ و فر ایرانی یا بعبارت دیگر (فرکیانی) در آنجا قرار داشت .

پیش ازادامه بحث در این زمینه به ذکر علل و جهات این مهاجرت می پردازیم؛ در اثر تغییردر اوضاع و احوال طبیعی و پایان یخبندان دایم در سرزمین (ایرانویچ) به تدریج دام پروری دربین اقوام آریایی گسترش یافت و یک اقتصاد شبانی تکامل یافته بوجود  آمد.شبانان آریایی که تاریخ آنها را به عنوان (سکاها) می شناسد و باید آنان را شاخه شرقی به شمار آورد زودتراز شمال شرقی فلات ایران وارد این سرزمین شده وخاور این منطقه را فراگرفته؛وبه سوی نعمت وسعادت یعنی جهت بخشایش پیشروی نمودند؛وبه حوزه دریاچه هامون و به خیال خودشان جنوب(نیمروج)رسیدندومحیط ایده ال جغرافیای خود را لمس کردند.

سکاهای تازه وارد آن سرزمین را (سکنان)نامیدندوبه سکنه آنجا سکزی گفتند؛وسکنان با دگرگون شدن شکل آن بنام سیستان شد . دراینجا بود؛که دین زرتشت و شریعت مزدا بوجود آمد و تکامل یافت؛ومزداپرستی پیرامون همین دریاچه نیروگرفت و پس ازقرن ها دین یهود ومسحیت را تحت تاثیرقرارداد .

آریایی  های  شاخه خاوری دیر یا زود درک کردند که این دریاچه به خشکی محصوربوده واین محدودیت مانع دسترسی آن به دنیای خارج آن زمان است.علاوه بر این طرف راست آنها را بیابان خشک ونمک زار بی آب کم باران وآنجا جنوب ایده ال نیست. بنابراین گروهی از آنها که سیستان گنجایش تامین معاش آنان را داشت آنجا ماندند و بقیه به سوی جنوب واقعی پیشروی کردند تا به خلیج فارس یا جهت بخشایش رسیدند؛وبعبارت دیگربه فر آریای دست یافتند و افقی وسیعترو دیدگاهی گسترده تر در برابر آنها قرار گرفت.

دراینجا بود که دایره محدودیت مکانی قوم ایرانی باز شد و به تسلسل زمانی در راه تعالی تبدیل گردید؛وبه وسیله شاخه غربی آریایی های ایران جهانی نو پابرگذاری شد؛چنانچه در این بحث خواهد آمد مقارن این زمان یا دیرترشاخه دیگراز اقوام آریایی از گوشه شمال غربی معابر قفقاز را طی کرده وارد فلات ایران شدند؛ودولت های ماد و (پرشاوا)را تاسیس کردند؛وهردو دولت در اثر برخوردهای جنگی با دولت آشور در فنون نبرد آزموده شدند؛ولی دولت پرشاوادراثر فشارنظامی آشوری ها در امتداد کوههای زاگرس به سوی جنوب که همان جهت بخشایش پیشروی کردند. پارسی ها یا پارشاواها در مدتی نه چندان طولانی به سرزمین خوزستان رسیدند و ضمن این پیشروی دسترسی به آب های خلیج فارس تحقق یافت.

ازاین زمان شکوه قوم ایرانی به رهبری پارسی ها آغاز گردید؛ودولت طبقه اول سلسه هخامنشی در حد فاصل بین خوزستان و فارس تاسیس گردیدو مقدمات شاهنشاهی جهانی ایران فراهم شد . سرزمینی که دولت عظیم هخامنشی درآن سازمان یافت پارس نامیده شد و خلیج که منشاء آن همه نیرووتوانایی بود بنام (خلیج پارس)شناخته شد و طی دوهزاروهفت صد سال همچنین خلیج پارس است و تنها تغییری که در این اسم و عنوان داده شده آن است که (پ)تبدیل به(ف)گردید و خلیج پارس تبدیل به خلیج فارس شد.

خلیج فارس بدان سبب که در جنوب یعنی جهت بخشایش قرار دارد دارای جنبه قدسی و احترام دینی شد و چه بسا که پذیرش سریع قبله مسلمین ازسوی ایرانیان بهمین عامل روانی بستگی داشته که کعبه نیزدر جهت جنوب قرار داشته و سرچشمه بخشایش یزدانی بوده است .

اسامی و اعلام وابسته و برخی از نام های مربوط به خلیج فارس از نام ها و اصطلاحات دینی مایه گرفته شده است.
مانند تنگه هرمز و جزیره ای سهمان  که از اسم(اهورامزدا)و هرمز تغییر شکل یافته اهورامزدا است .
پس ازآن بنام کیش که یکی از جزایر خلیج فارس است اشاره می شود که معنی دین از آن مستفاد می شود. ضمنا مفهوم اخلاق را می رساند. از این دو مورد که بگذریم می رسیم به مجمع ا لجزایر ایرانی بحرین که در باره پرهیزکاری ساکنین آن داستان ها نقل می کنند؛واما جزیره (خارک)نیز نقطه ایده ال مردم آرامش طلب بوده خلیج فارس جایی است که یکی از داستان های قهرمانی یعنی افسانه(سند باد بحری)در آنجا شکل گرفت در سایه روشنیهای افسانه و تاریخ کشمکش امپراتوری یمن و شاهنشاهی ایران یعنی نبرد کیکاوس و پادشاه (هاماوران بصورت یک داستان عشقی و جنگی بر خلیج فارس سایه افکنده؛وآنچه مستحمل است وقوع سیل عرم و انهدام سد ماربه طومار قدرت و تمدن یمن را در هم پیچید و به این دوران باستانی پایان داد.ضمنا کشمکش بین ایران و یمن که نخستین برخورد اعراب و آریاییها بود خاتمه یافت .

فهرست نویسندگان مقالات

محمد سعیدی
احمد اقتداری
خانبابا بیانی
محمدحسین رکن الدین آدمیت
جواد بابک راد
محمد بهروز
علی اکبر بینا
محسن عزیزی
محسن مفخم
محمدعلی امام شوشتری
جهانگیر قائم مقامی
مرتضی مدرس چهاردهی
مونیکا روشن ضمیر