مجموعه آثار حلاج

نویسنده: حسین منصور حلاج
تحقیق ، ترجمه و شرح : قاسم میرآخوری
ناشر: شفیعی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 528
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1389 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب

طواسین، بستان المعرفه، کتاب روایت، تفسیر قرآن، اشعار، تجربیات عرفانی و کتاب کلمات

خادم حلاج در شبی که فردایش او کشتند به ابوعباس بزاز گفت، به حلاج گفتم: ای مولای من، مرا وصیتی کن ، حلاج گفت مراقب نفس خویش باش! اگر تو او را اسیر نکنی، او را تو را اسیر خواهد کرد.....

نویسندگانی که در حیطه ادبیات کلاسیک و دوره میانه فعالیت داشتند، نهایت تلاش خود را کرده‌اند که با توصیف جزئیات بیشتر، تصاویر جامع و کاملی را برای خواندگان خود به وجود آورند. همین امر باعث شده که آثار ادبی ماندگاری از خود بر جای گذارند. از این رو، ما خواندن کتاب مجموعه آثار حلاج (طواسین، بستان المعرفه، کتاب روایت، تفسیر قرآن، اشعار، تجربیات عرفانی و کتاب کلمات) نوشته قاسم میرآخوری را به تمام علاقه‌مندان این ژانر پیشنهاد می‌کنیم.

حسین بن منصور حلاج در حدود سال ۲۲۴هجری (۸۵۷م) تولد یافته، تا سال ۳۰۹ هجری (۹۲۲ م) زیسته است. مولدش قریه طور است و آن دهکده ای بود در گوشه شمال شرق شهر بیضاء در هفت فرسنگی شیراز. در بیضاء نفوذ عربیت خیلی مشهود بود. بیضاء لشکرگاهی بوده برسر راه سپاهانی که از بصره به خراسان می رفته اند، و موالی بنی حارث یمانی در آن زندگی داشتند...

چهل و نه اثری که حلاج تالیف کرده است و ابن ندیم در کتاب الفهرست خود از آن نام می برد، تنها چهار کتاب و 112 قطعه شعر و در حدود سیصد و چهل قطعه از تجربیات عرفانی او به دست ما رسیده است. متأسفانه در همان زمان که حلاج را زندانی، محاکمه و به قتل رساندند، تألیفات او را نیز از بین بردند.

حامد وزیر برای انهدام مذهب کلامی، فقهی و عرفانی که حلاج به وجود آورده بود، نه تنها شاگردان وی را تحت تعقیب قرار داد، بلکه نسخه‌های دستنویس کتاب‌های حلاج را هم از بین برد. تنها از آن مجموعه، چند اثر از گزند حوادث و وقایع روزگار محفوظ مانده است که به ترتیب چنین است:

کتاب طواسین: این اثر را ماسینیون از دو نسخه موجود در استانبول و لندن تصحیح کرده و در سال 1913 در پاریس با عنوان کتاب الطواسین منتشر کرده است.«طواسین» جمع طس (طاسین) است. نام دیگر سوره نمل را به مناسبت آغاز سوره با کلمه «طس» طاسین گفته‌اند. مفسران گویند طس در ابتدای سوره نمل، سوگند به خدای لطیف و سمیع است. محتوای کتاب، درباره تجارب عرفانی حلاج به زبان بسیار پیچیده است.

بستان المعرفه: باغ معرفت نیز از همان منبع پیشین به فارسی برگردانده شده است. حلاج این قطعه را به معرفت و ویژگی‌های آن اختصاص داده است.

کتاب روایت: 27 روایت که حلاج برحسب واردات قلبی آن را بیان داشته است. اسنادی که حلاج برای این روایات بیان می‌دارد برخلاف روایات متداول که سلسله اسناد آن اصحاب و تابعان و تابعان و تابعان است و حدیث را از عهد پیامبر به یکدیگر منتقل کرده‌اند.

تفسیر قرآن: تفسیری است که ابوعبدالرحمن سلمی از قول حلاج در کتاب حقایق التفسیر خود آورده است .سیصد و چهل قطعه از تجربیات عرفانی حلاج که مجموعه‌ای است از سخنان، مواعظ، وصایا و مناجات حلاج. این قسمت از متون مختلف تاریخی و عرفانی جمع‌آوری و ترجمه شده است. در قسمت یادداشت‌های این بخش به منابع مورد استفاده برای ترجمه اشاره شده است.

اشعار: دربردارندۀ 112 قطعه که در جمع‌آوری و مطابقت آنها منابع بسیاری از نظر گذرانده شده است. محقق در تحقیقات خود با دو دسته شعر مواجه شده است...