کتاب مثنوی معنوی

نویسنده: مولانا جلاالدین محمد بلخی(مولوی) 
تصحیح: رینولد آلن نیکلسون
ناشر: ققنوس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 1260
اندازه کتاب: رقعی گالینگور - سال انتشار: 1383 - دوره چاپ : 6

مروری بر کتاب

مثنوی، مشهور به مثنوی معنوی (یا مثنوی مولوی)، نام کتاب شعری از مولانا جلال‌الدین محمد بلخی شاعر و صوفی پارسی‌گو است.این کتاب از ۲۶٬۰۰۰ بیت و ۶ دفتر تشکیل شده و یکی از برترین کتاب‌های ادبیات عرفانی کهن فارسی و حکمت فارسی پس از اسلام است. 

این کتاب در قالب شعری مثنوی سروده شده‌است؛ که در واقع عنوان کتاب نیز می‌باشد. اگر چه قبل از مولوی، شاعران دیگری مانند سنائی و عطار هم از قالب شعری مثنوی استفاده کرده بودند ولی مثنوی مولوی از سطح ادبی بالاتر برخوردار است.در این کتاب ۴۲۴ داستان پی‌درپی به شیوه تمثیل داستان سختی‌های انسان در راه رسیدن به خدا را بیان می‌کند. هجده بیت نخست دفتر اول مثنوی معنوی به نی‌نامه شهرت دارد و چکیده‌ای از مفهوم ۶ دفتر است.

این کتاب به درخواست شاگرد مولوی، حسام‌الدین حسن چلبی، در سالهای ۶۶۲ تا ۶۷۲ هجری/۱۲۶۰ میلادی تالیف شد. عنوان کتاب، مثنوی، در واقع نوعی از ساختار شعری است که در این کتاب استفاده می‌شود.مولوی در این کتاب مجموعه‌ای از اندیشه‌های فرهنگ اسلامی را گرد آورده‌است.

در حکایات زندگی مولانا آمده است: «چون حلبی حسام الدین، میل اصحاب را به الهی‌نامۀ حکیم سنایی و منطق الطیر فریدالدین عطار و مصیبت‌نامۀ وی دریافت، از خدمت مولانا درخواست که اسرار غزلیات بسیار شد. اگر چنانچه به طرز الهی‌نامۀ سنایی یا منطق الطیر عطار کتابی منظوم گردد تا دوستان را یادگاری بود، غایت عنایت باشد. حضرت مولانا فی الحال از سر دستار خود کاغذی به دست چلبی حسام الدین داد. در آن هژده بیت از اول مثنوی نوشته .... بعد از آن مولانا فرمود که پیش از آنکه از ضمیر شما این داعیه سر بزند، از عالم غیب در دلم این القا کرده بود که این نوع کتابی نظم کرده شود».

آغاز مثنوی در سال 658 قمری بود و پس از آنکه دفتر اول به پایان رسید، از سال 660 قمری تا سال 662 قمری دو سال وقفه در سرودن مثنوی واقع شد که در این فاصله هم حسام الدین داغدار همسرش بود و هم مولانا داغدار فرزندش علاءالدین محمد. از سال 662 تا سال‌های پایانی حیات مولانا، در مجالسی که عموماً برخی از مریدان و عامۀ مردم شرکت داشتند، مولانا بالبداهه اشعار مثنوی را بیان می‌کرد و حسام الدین چلبی نیز آن را می‌نوشت.