متن و شرح مثنوی مولانا 

نویسنده: مولانا جلاالدین محمد بلخی(مولوی)
به کوشش : محمد استعلامى
ناشر: سخن
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 3443
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1384 - دوره چاپ: 7

مروری بر کتاب

تأثیر و نفوذ اندیشه های مولانا جلال الدین بلخی خراسانی بر جریانات فکری و عرفانی جهان، مورد اتفاق اندیشمندان و صاحب نظران حوزۀ عرفان و تصوف است‌.آثار حضرت مولانا، به ویژه مثنوی معنوی‌، تبلوری از شخصیت عرفانی اوست‌. مثنوی، اسفار عارفان و در حقیقت شرح احوال و مقامات معنوی اولیاست. مثنوی کتابی است تعلیمی، که حاصل دورۀ پختگی و صحو مولاناست، برخلاف غزلیات شمس، که حاصل بی خودی و محو اوست.

مثنوی شرح سفرهای معنوی و تجربیات مولاناست؛ که عارفان را عقیده بر این است که مرید و مراد همچون آینه، تصویر یکدگر را انعکاس می دهند.مثنوی یکی از بزرگ ترین کتب ادبی و عالی ‌ترین بیان و نظم عرفانی و خلاصه سیر فکری و آخرین نتیجۀ سلوک عقلانی امم اسلامی است‌.

گرچه الفاظ و صورت حکایات مثنوی متعدد است؛ لیکن داستان اصلی، وحدت حق و یگانگی انسان کامل و عارفان است. افزون بر تصریح مولانا، شواهد تاریخی هم تأییدی است بر این که مثنوی حاصل الهامات ربانی است، نـه زاییدۀ تعقلات بشری.
مولانا معانی الهامی را به جنینی تشبیه کرده که روحش از آن باردار می شده و ابیات مثنوی همان نوزاد تازه تولد یافته است. مظاهر تسامح، تساهل، دوستی، صمیمیت، صلح و صفا، چنان در آثار مولانا و به ویژه مثنوی انعکاس یافته که برای همۀ انسانها، فارغ از زبان و فرهنگ قابل درک است. بدین سان پرده های اختلاف فروافتاده، آثار مولانا حتی در مغرب زمین از پرفروش ترین کتب می شود. مولانا در آثار خویش، مثنوی را با القاب گوناگون از جمله جامع اصول اصول اصول دین، فقه اکبر، طریق روشن و دلیل آشکار توصیف کرده است.

اين نسخه از کتاب مثنوی مولانا با مقدمه، تصحيح متون، تعليقات و فهرست ها به دست دکتر محمد استعلامی گردآوری شده است.کتاب متن و شرح مثنوی مولانا همراه با مقدمه‌ای مبسوط، تصحیح متن، نقطه‌گذاری، اعراب‌گذاری، تعلیقات جامع و نمایه‌ها و فهرست‌ها، از سال 59 خورشیدی و به صورت کاری تمام‌وقت و در طی بیست‌سال متمادی نوشته و گردآوری شده است. در شش جلد از این کتاب ابتدا متن تصحیح‌شده و تقریبا اصل هر دفتر از آن که براساس نسخه‌ی مورخ 677ق (موزه مولانا، قونیه) و مطابق با نسخه‌های 668 ق و 715 ق (نسخه دوم قونیه) و مثنوی تصحیح نیکلسون گردآوری و نوشته شده، آمده و بعد تعلیقات همان دفتر قرار گرفته که در آن یادداشت‌ها، هر توضیح با یک شماره آغاز می‌شود. بنابراین برای یافتن توضیح هر بیت شماره‌ی آن را در آن یادداشت‌ها باید دنبال کرد و جلد هفتم در دو بخش است که بخش اول آن در هفت فصل شامل تعبیرات ویژه‌ی مولانا، مباحث، اصطلاحات، نام اشخاص، نام کتاب‌ها، رساله‌ها، نام جاها، آیه‌های قران در متن، حدیث‌ها و سخنان پیران، ماخذ و منابع، مقدمه و تعلیقات شش دفتر گنجانده شده است و بخش دوم آغاز بیت‌های مثنوی کشف‌الابیات است.

استاد دکتر محمد استعلامی، ادیب و پژوهشگر در متون شاخص عرفانی و ادبی در سال 1315 و در اراک متولد شد. مدرک لیسانس ادبیات فارسی را در سال 1337 از دانش‌سرای عالی تهران گرفت. از آن پس دوره‌های مطالعاتی گوناگونی را در دانشگاه‌های هند، کانادا و امریکا گذراند، در سال 1343 در گروه ادبیات فارسی دانشگاه تهران به سمت مدرس استخدام شد و در سال 1356 بازنشسته گشت. پس از آن در تابستان 1361 برای تکمیل مطالعات و تحقیقات خود سفرهای طولانی به هند،امریکا، ژاپن و کانادا کرد و تا سال 1374 به تدریس در مرکز مطالعات اسلامی در دانشگاه مک گیل مشغول بود. دکتر استعلامی به مدت هفت‌سال عضو هیات مؤلفین دهخدا بود و سابقه‌ی شاگردی در محضر استاد معین را دارد و به همین دلیل به لغت‌شناسی و تمثیل و کلمات قصار در ادبیات فارسی توجه خاصی دارد.